Pierwszy rok życia dziecka to okres bardzo szybkich zmian w jego rozwoju. Twoje dziecko praktycznie każdego dnia zaskakuje Cię nowymi umiejętnościami. Dowiedz się, jak rozwija się dziecko w pierwszym roku życia.

W niemowlęctwie człowiek praktycznie każdego dnia nabywa nowe umiejętności. Odbywa się to na zasadzie procesu, którego końcowy etap obserwuje rodzic.

Obserwowanie zmian jakie zachodzą u dziecka jest ogromnie ważne, by móc ocenić czy maluch prawidłowo się rozwija. W pewnych zakresach czasowych, oknach, dziecko powinno nabyć określone umiejętności, zwane krokami milowymi. Na tej podstawie można na wczesnym etapie wyłapać ewentualne nieprawidłowości w rozwoju dziecka, co umożliwia interwencję na przykład w postaci fizjoterapii.

Poradniki podają okres, w którym najczęściej u dzieci pojawia się dana umiejętność. Jednak od tej normy mogą pojawić się „odchylenia” w jedną lub drugą stronę. Każde dziecko rozwija się w swoim tempie. Należy o tym pamiętać i nie przejmować się, jeśli dziecko nie zdobywa danej umiejętności dokładnie zgodnie z informacją podaną w książce. To orientacyjny punkt. Ale jeśli rodzice czują się zaniepokojeni powinni porozmawiać z pediatrą opiekującym się dzieckiem czy fizjoterapeutą.

Obszary, w jakich ocenia się rozwój dziecka

Główne obszary, które służą do oceny prawidłowego rozwoju dziecka to:

• Duża motoryka – czyli sprawność całego ciała, do której zaliczamy chodzenie, a później bieganie, utrzymywanie równowagi, grę w piłkę, koordynację całego ciała
• Mała motoryka – czyli ruchy precyzyjne, koordynacja wzrokowo – ruchowa, sprawność dłoni i palców, co wiąże się z trzymaniem i łapaniem przedmiotów, lepieniem, rysowaniem czy wiązaniem butów
• Mowa – język – rozwój jamy ustnej i aparatu mowy, związany ze ssaniem, mową, ale nie tylko to, co dziecko potrafi nam powiedzieć ale też to, co jest w stanie zrozumieć.
• Funkcje poznawcze – związane ze spostrzeganiem, pamięcią, uwagą, myśleniem logicznym czyli rozumowaniem
• Funkcje społeczno - emocjonalne – związane z postrzeganiem innych ludzi, reagowaniem na nich, przywiązaniem, empatią

Etapy rozwoju dziecka w 1. roku życia

1 miesiąc

W pierwszym miesiącu głównym zmysłem dla niemowlaka jest dotyk. Dziecko ma odruch chwytny, zaciska piąstkę, gdy powierzchnia jego dłoni zostaje czymś dotknięta, buzią szuka źródła pokarmu i ma odruch ssania. Na kilka sekund podnosi główkę przesuwając ją z jednej strony na drugą. Na krótką chwilę koncentruje wzrok na ludzkiej twarzy a także na kontrastowych kolorach. Zaczyna płakać, jeśli słyszy płacz innego niemowlęcia, może też reagować płaczem na inny głośny dźwięk i ostre światło.

2 miesiąc

Na tym etapie niemowlę unosi główkę leżąc na brzuszku – potrafi ją utrzymać ponad dziesięć sekund. Potrafi już trzymać w rączce zabawkę. Wydaje nieartykułowane dźwięki, przypominające samogłoski „a” i „e”.

4 miesiąc

Teraz dziecko potrafi już unieść klatkę piersiową, gdy leży na brzuszku, ręce oparte są na przedramionach. Zaczyna też „pływanie” czyli przyjmowanie pozycji polegającej na uniesieniu klatki piersiowej i rąk do góry. Całe ciało kołysze się na brzuszku.
Coraz precyzyjniej manipuluje zabawką, potrafi złapać ją i trzymać w obu rączkach. Jeśli chodzi o rozwój mowy dziecko zaczyna głużyć, gruchać i szuka „rozmowy”, uspokaja się, gdy się do niego mówi. Cieszy się z kontaktu wzrokowego, potrafi też wyrażać miną swoje emocje i głośno się śmiać. 

6 miesiąc

Po skończonym 6 miesiącu niemowlę zaczyna siadać i siedzi podparte. Umie już potrząsać grzechotką, precyzyjnie manipuluje zabawką, potrafi ją chwycić całą powierzchnią dłoni. Interesuje się przedmiotami i wyciąga do nich ręce, aby je chwycić. Przekłada też zabawkę z ręki do ręki.
Gaworzy w odpowiedzi na skierowane do niego słowa. Rozpoznaje znajome osoby i wyraźnie zaczyna je preferować w kontaktach. Jednocześnie jest zainteresowane innymi dziećmi w swoim otoczeniu. Nawiązuje kontakt wzrokowy i potrafi podzielać czyjeś reakcje (np. odpowiadać uśmiechem na uśmiech). Zwraca się w kierunku źródła dźwięku.

9 miesiąc

Dziecko stabilnie siedzi, przekręca się z brzuszka na plecy i odwrotnie. Stoi trzymane za rączki. Łapie przedmioty między kciuk a 2 i 3 palec (tzw. chwyt pęsetkowy). Zaczyna rozumieć słowo „nie” i rozpoznaje nazwy wielu przedmiotów ze swojego otoczenia. Na tym etapie bardzo niechętnie przebywa z obcymi, zdecydowanie woli towarzystwo mamy czy taty, pojawia się u niego lęk separacyjny.

12 miesiąc

Na przełomie 11 i 12 miesiąca dziecko opanowuje umiejętność picia z kubka, trzymanego oburącz, potrzebuje przy tym niewielkiego wsparcia osoby dorosłej. Potrafi też jeść samodzielnie przy pomocy rąk. Nie należy wyręczać dziecka gdy potrafi coś samo zrobić, później będzie domagało się pomocy przy czynnościach które powinno już samo wykonywać.
Roczny maluch sam już siada i stabilnie siedzi, raczkuje, wstaje. Wspomagany – chodzi. Doskonali chwyt pęsetkowy, to znaczy, że potrafi coś złapać bardzo precyzyjnie w kciuk i palec wskazujący. Umie złapać turlającą się piłkę. Reaguje na swoje imię, umie zrobić „pa pa”, bawić w „a kuku” i zabawy paluszkowe. Potrafi wyrazić swoje potrzeby, zwracać na siebie uwagę, stara się naśladować innych np. klaszcząc. Zaczyna rozumieć ciągi przyczynowo – skutkowe, to znaczy, że rozumie na przykład zakazy. Szuka ukrytych zabawek, lubi bawić się w berka, w chowanego. Potrafi dzielić się jedzeniem, zabawkami. Zaczyna tworzyć wyrazy dźwiękonaśladowcze np. hau hau.