Zioła a karmienie piersią

25.5.2018

Konsultacja merytoryczna: dr Barbara Leszczyńska, lekarz pediatra 

some desc

Zioła a karmienie piersią

Zioła od wieków są używane w profilaktyce i leczeniu wielu dolegliwości. Są szczególnie zalecane w sytuacjach, gdy podawanie syntetycznych leków nie jest wskazane np. w czasie karmienia piersią.

Picie naparu ziołowego wpływa korzystnie na nawodnienie organizmu matki karmiącej. Zioła wspomagają regulację laktacji, pomagają w rozwiązywaniu takich problemów, jak:

  • nawał pokarmu,

  • niedobór pokarmu (np. na skutek kryzysu laktacyjnego, cesarskiego cięcia, niechęci dziecka do ssania piersi, przedwczesnego porodu),

  • zapalenie piersi (zastosowanie miejscowe),

  • poranione brodawki.

Zioła mlekopędne

Choć stosowanie ziół podczas karmienia piersią jest uznawane za bezpieczne, zanim po nie sięgniesz, pamiętaj o kilku zasadach:

  1. Nie nadużywaj ziół – zalecane ilości wypijanych naparów lub granulowanych herbatek mlekopędnych to jedna do trzech szklanek dziennie.

  2. Zaniechaj stosowania herbatki mlekopędnej, jeśli zauważysz u malca bóle brzuszka, biegunkę lub rozdrażnienie. Niektóre niemowlęta źle reagują na zawarty w mieszankach koper włoski, który działa u nich wiatropędnie.

  3. Uzbrój się w cierpliwość – picie mieszanek ziołowych daje efekty po kilku dniach.

  4. Co kilka tygodni zmieniaj zestaw ziół na inny - zwiększy to efektywność działania naparów.

  5. Po kilku tygodniach picia ziołowych naparów zrób sobie jedno- lub dwutygodniową przerwę.

Do najczęściej stosowanych ziół w naparach mlekopędnych należą:

Koper włoski – od dawna stosowany w celu zwiększenia ilości pokarmu w piersiach. Działa rozkurczowo, wiatropędnie, moczopędnie, łagodzi dolegliwości żołądkowe i wspomaga procesy trawienne.

Anyż – w jego owocach znajduje się olejek zawierający anetol, który pobudza wydzielanie prolaktyny zwiększającej produkcję mleka.

Koper ogrodowy – działa wiatropędnie i antyseptycznie.

Kozieradka – ma działanie zbliżone do oksytocyny. Wspomaga wypływ mleka. Jednak niektórzy specjaliści do spraw laktacji odradzają jej stosowanie.

Kminek zwyczajny – pobudza trawienie, działa żółciopędnie, wiatropędnie, olejek kminkowy pobudza produkcję mleka (stosować kilka kropli dziennie).

Melisa – wykazuje działanie rozkurczające i uspokajające. Łagodzi stres, który jest częstą przyczyną problemów z wypływem pokarmu z piersi.

Pokrzywa zwyczajna – poprawia przemianę materii, działa przeciwzapalnie, wzmacniająco, moczopędnie, rozkurczowo.

Prócz przedstawionych ziół w gotowych mieszankach ziołowych na pobudzenie laktacji mogą się znajdować również rumianek, rutwica lekarska, werbena pospolita, ostropest plamisty i czarnuszka. Według polskiej Grupy Ekspertów w sprawie zaleceń żywieniowych dla kobiet w okresie laktacji, w okresie ciąży i karmienia piersią niewskazane jest stosowanie rutwicy lekarskiej, kozieradki i ostropestu, które znajdują się w niektórych herbatkach laktacyjnych.

Nie pij herbaty ziołowej na wszelki wypadek

Jeśli nie masz problemów laktacyjnych, a Twoja laktacja się unormowała (piersi już nie są pełne), nie sięgaj po zioła. Picie herbatek mlekopędnych bez powodu powoduje zwiększenie produkcji mleka, co może prowadzić do nawału pokarmu i dławienia się dziecka podczas karmienia.

Dostępne na rynku preparaty ziołowe posiadają następujący skład:

Herbatka FIX dla kobiety karmiącej (Herbapol Kraków) – owoc anyżu (40%), liść melisy (30%), owoc kopru włoskiego (20%), owoc kminku (10%).

Herbatka ziołowa dla matek karmiących (Herbapol Pruszków) - owoc anyżu, liść melisy, owoc kopru włoskiego, kwiatostan lipy.

Herbatka Natal Active Bio (Hipp) - anyż, koper włoski, kminek, werbena cytrynowa, melisa.

Herbatka Natal Active (Hipp) granulowana - glukoza, cukier mleczny - laktoza, ekstrakty z ziół 4% (anyż, pokrzywa, koper włoski, kminek, melisa, ziele rutwicy lekarskiej).

Lactinatal – kapsułki (Aflofarm) - wyciąg z owoców anyżu, ekstrakt z owoców kopru włoskiego.

Weleda – herbatka dla kobiet karmiących (Bionica) - owoce anyżu, kminek, koper włoski, liście werbeny cytrynowej i nasiona kozieradki pospolitej.

Herbatka dla karmiących mam (Humana) granulowana - cukier, maltodekstryna, wyciągi z owoców i ziół (hibiskus, koper włoski, czerwonokrzew, werbena pospolita, malina, kozieradka pospolita, rutwica lekarska), witamina C, olejek z kopru włoskiego.

Zioła hamujące laktację

Zdarzają się sytuacje, gdy piersi wydzielają zbyt dużo mleka w stosunku do potrzeb malca. Dzieje się tak podczas nawałów pokarmowych i nadprodukcji mleka powodującej u dziecka ulewanie i krztuszenie. Wtedy, po konsultacji z lekarzem lub doradcą laktacyjnym, można skorzystać z ziół hamujących laktację: szałwii, mięty i pietruszki. Zioła te stosuje się również w celu zatrzymania laktacji.

Uwaga!

Podczas nawału pokarmu należy stosować zioła z umiarem, aby nie doprowadzić do niedoboru lub całkowitego zaniku pokarmu! Ilość i częstotliwość picia naparów skonsultuj się z lekarzem lub konsultantem laktacyjnym.

Mięta – dopuszczalne jest stosowanie herbatek miętowych, zaś niewskazane korzystanie z kropli i cukierków mentolowych, które posiadają zbyt dużą dawkę mentolu i mogą negatywnie wpływać na organizm dziecka.

Szałwia – powszechnie stosowana w celu hamowania laktacji. Zalecane jest stosowanie herbatki z szałwii w niewielkich dawkach (jedna – dwie szklanki naparu dziennie) i w krótkim okresie czasu ze względu na zawarte w niej tujony, które w większych dawkach powodują drażliwość, niepokój ruchowy i wzmożoną czynność kory mózgowej. Na rynku dostępne są gotowe preparaty hamujące laktację np. kapsułki Antilactin zawierające wyciąg z szałwii.

Zioła stosowane miejscowo

W sytuacji poranionych brodawek konsultanci laktacyjni zalecają stosowanie miejscowych okładów z szałwii, rumianku i nagietka lekarskiego.

Jak stosować okłady: zalej dwie torebki mieszanki ziół szklanką wrzącej wody i odczekaj aż wystygnie; następnie namocz jałowe gaziki w naparze, wyciśnij i nałóż na brodawki na 10-15 minut. Powtórz procedurę kilka razy w ciągu dnia.

W przypadku infekcji wirusowych powodujących stany zapalne gardła i kaszel mamy karmiące mogą bezpiecznie stosować szałwię do płukania gardła (bez połykania naparu), jak również stosować preparaty z prawoślazu lekarskiego działającego łagodząco na błonę śluzową dróg oddechowych.
Nie zaleca się stosowania tabletek do ssania z tymianku i podbiału. Tymianek może powodować działania uboczne u dziecka (rozdrażnienie, bezsenność), zaś podbiał zawiera alkanoidy pirolizidynowe m.in. senkirkina i tussilagina mające toksyczne działanie.

W przypadku problemów trawiennych, bólów brzucha u mamy karmiącej nie zaleca się stosowania kropli mentolowych, które posiadają przenikającą do mleka szkodliwą dla dziecka dawkę mentolu.

ZDANIEM EKSPERTA, odpowiada: dr Barbara Leszczyńska, lekarz pediatra

Jakie błędy popełniają najczęściej mamy karmiące sięgające po zioła?

  • piją tylko niektóre pojedyncze zioła albo mieszanki z dwóch - trzech ziół (mieszanka z pięciu – sześciu jest skuteczniejsza),

  • zbyt szybko odstawiają zioła, twierdząc, że nie działają.

Pamiętać należy, że najsilniejszym czynnikiem stymulującym jest ssanie niemowlęcia, zioła tylko wspomagają laktację.

Piśmiennictwo:
Stanowisko Grupy Ekspertów w sprawie zaleceń żywieniowych dla kobiet w okresie laktacji, [w]: Standardy Medyczne 3/2013 http://kobiety.med.pl/cnol/images/cnol/Publikacje/stanowisko_Standardy_Medyczne_3_2013.pdf
Nehring-Gugulska M., Zukowska-Rubik M., Pietkiewicz A., Karmienie Piersią w Teorii i Praktyce, Kraków 2012.
Senderski M. E., Zioła w leczeniu dolegliwości i chorób układu moczowo płciowego, Podkowa Leśna 2014.