Dr Aleksandra Łada, neurologopeda kliniczny i specjalista ds. zaburzeń żywienia i rozwoju komunikacyjnego małego dziecka, opowiada, w jaki sposób, miesiąc po miesiącu rozwija się mowa i sposób komunikacji niemowlęcia.
dr Aleksandra Łada, neurologopeda kliniczny, specjalista ds. zaburzeń żywienia i rozwoju komunikacyjnego małego dziecka
Początkowo dziecko komunikuje się z otoczeniem za pomocą krzyku, po którym można rozpoznać jego potrzeby.
Około 2.-3. miesiąca życia pojawia się u niemowlęcia głużenie. Jest to odruch bezwarunkowy, który oznacza dobre samopoczucie u dziecka. Pojawia się zazwyczaj, gdy jest ono zdrowe, syte, wyspane itp. W wyniku głużenia powstają dźwięki zbliżone do samogłosek i spółgłosek. Brzmią jak gli, tli, gla, ebw itp. Początkowo głużenie ma charakter samorzutny, a następnie pojawia się już jako reakcja na widok bliskiej osoby. Towarzyszą temu nieskoordynowane ruchy kończyn i całego ciała. Głużenie występuje u wszystkich dzieci, nawet u głuchych i niedosłyszących. U dzieci głuchych głużenie stopniowo zanika i nie pojawia się kolejny etap kształtowania mowy - gaworzenie.
Około 6. miesiąca życia głużenie przekształca się w gaworzenie, które jest odruchem warunkowym, polegającym na powtarzaniu i naśladowaniu przez dziecko usłyszanych dźwięków z otoczenia, i zachodzi bez kontroli słuchowej. Dziecko zaczyna parskać, prychać itp. Na tym etapie dziecko wymawia prawie wszystkie samogłoski i niektóre spółgłoski, np.: p, b, t, d, k, g, n. Dziecko powtarza sylaby, takie jak: ma-ma, ba-ba, ta-ta, la-la, które nie mają jeszcze dla dziecka konkretnego znaczenia, wydaje również dźwięki nienależące do systemu językowego. Na tym etapie rozwoju mowy dziecka zaczyna się zabawa dźwiękiem, która jest treningiem słuchowym, dziecko przekonuje się o tym, że odpowiednie ułożenie narządów mowy powoduje wydawanie określonych dźwięków. Nie gaworzą dzieci niesłyszące.
Około 7.-8. miesiąca życia dziecko zaczyna reagować na mowę, doskonale rozróżnia melodię mowy, tzn. na podniesiony tom reaguje płaczem, a na mowę cichą, pieszczotliwą reaguje uśmiechem, jest zadowolone.
Około 10. miesiąca życia pojawiają się echolalie. W okresie tym dziecko zaczyna przejawiać tendencję do powtarzania własnych i zasłyszanych słów. Dziecko zaczyna kojarzyć wielokrotnie powtarzane dźwięki ze wskazywaniem odpowiedniej osoby lub przedmiotu.
Około 12. miesiąca życia dziecko zaczyna rozumieć, co do niego mówimy, reaguje na swoje imię, jest w stanie zrozumieć więcej niż samo potrafi powiedzieć. Pojawiają się pierwsze wyrazy wypowiadane ze zrozumieniem.
Co ciekawe rozwój mowy w okresie melodii postępuje zazwyczaj równolegle z rozwojem fizycznym:
fazie głużenia odpowiada umiejętność unoszenia głowy;
gaworzeniu - umiejętność siadania,
pierwszym wyrazom - pozycja pionowa, stawanie na nóżki.
Zestawienie na podstawie pracy dr med. H. St. Herzka „Die Sprache des Saűglings“
miesiąc życia
Płacz
Dźwięki towarzyszące ssaniu
Dźwięki krtaniowe
Marudzenie
miesiąc życia
Uśmiech społeczny
Grupy typu „erre”
Płacz przed posiłkiem
Głużenie (oparte na samogłoskach „a-e”)
Marudzenie
miesiąc życia
Śmiech w frazie wdechowej i wydechowej
Głużenie
Powtórzenia w głużeniu i marudzeniu
Formacje samogłoskowe
Formacje samogłoskowo-spółgłoskowe
Krzyk przed posiłkiem
„Kląskanie” językiem, grupy dźwięków oparte na „r”
miesiąc życia
Formacje sylabowe (większe zróżnicowanie, pierwsze produkcje typu: „ma-ma”)
Marudzenie
Dźwięki zwarto-wybuchowe (typ: „m, b”)
Dźwięki szczelinowe
Dźwięki emitowane w czasie snu
Dźwięk „h”
Zmiana prozodyczna – wysokość produkcji dźwiękowych
miesiąc życia
Gaworzenie (kontynuacja procesu różnicowania sylab i podnoszenie ich jakości artykulacyjnej)
Łańcuch wykrzyknień
Śmiech
Dźwięki oznaczające dezaprobatę („angry sounds”)
Dźwięki wyrażające silną ekspresję emocjonalną („very angry sounds”)
Dźwięki typu „ba-ba”
Dźwięki typu „mama”
miesiąc życia
Gaworzenie (z dźwiękami typu „p, g”)
Dźwięki emitowane w czasie stresu
Dźwięki typu „ne” – wstępne symptomy dezaprobaty
miesiąc życia
Różnicowanie dźwięków „m” i „w”
Wymiana samogłosek
Okrzyki złości, dezaprobaty
Wykrzyknienia izolowane
Dźwięk „s”
Dźwięki typu „ne” – dezaprobata
Szept
Sygnalizowanie głodu
miesiąc życia
Łańcuchy sylabowe
Dialog
Dźwięki typu: „Chcę, daj mi”
miesiąc życia
Imitacja
Separacja sylab
Spontaniczne słowa
Rytm
Kiedy moje dziecko zacznie mówić? - to pytanie niezmiennie nurtuje rodziców małych dzieci. Pomożemy znaleźć Ci odpowiedź.
Na pewno pamiętasz to wzruszenie, gdy po raz pierwszy spojrzałaś w oczy swego maleństwa. Czasem jednak maluch zdradza niepokojące objawy, świadczące o tym, że z jego oczami czy wzrokiem jest coś nie tak. Podpowiadamy, ...
Kręgosłup niemowlaka jest bardzo podatny na deformacje. Sprawdź, na co uważać i czego nie robić, by nie dopuścić do skrzywienia i późniejszych problemów z wadą postawy u dziecka.
Większość rodziców z wytęsknieniem czeka na pierwsze ząbki u dziecka. Dowiedz się, co robić, gdy dziecko źle znosi ząbkowanie i jak mu pomóc przetrwać ten uciążliwy etap rozwoju.
Twoje maleństwo płacze i płacze, a Ty nie wiesz, co robić? Podpowiadamy, dlaczego malec może być rozdrażniony i radzimy, jak go uspokoić.
