Gdy oboje rodzice pracują, często pojawia się potrzeba zatrudnienia niani. W naszym artykule odpowiadamy na pytania, jak zrobić to legalnie i jakie udogodnienia w tej kwestii niesie za sobą wprowadzona w życie w 2011 roku ustawa żłobkowa.
Niania to osoba, która zawodowo zajmuje się opieką nad dziećmi, wspiera rodziców w edukacji i wychowywaniu maluchów. Do tej pory rodzice zatrudniali opiekunki bez podpisywania umowy, za pensję ustaloną ustnie, głównie z powodu wysokich kosztów zatrudnienia pracownika na podstawie umowy o pracę. O ile może się to wydawać wygodnym rozwiązaniem, należy zdawać sobie sprawę z tego, że nie jest legalne. Ponadto uniemożliwia opiekę nad pracownikiem i pracodawcą ze strony państwa oraz umniejsza znaczenie niani jako zawodu. Ze względu na to, oraz na fakt, że zatrudnianie opiekunek staje się w Polsce coraz bardziej popularne, w życie weszła specjalna ustawa, mająca na celu wydobycie tego zawodu z tzw. „szarej strefy”. Jest to ustawa o opiece nad dziećmi do lat 3, która określa warunki, a jednocześnie zapewnia korzyści z legalnego zatrudnienia osoby na stanowisku niani.
Ustawa żłobkowa pozwala legalnie zatrudnić nianię dla maleństwa, które jest pomiędzy 20. tygodniem a 3. rokiem życia. Dzięki niej opiekunka jest zatrudniona na podstawie tzw. umowy uaktywniającej. Umowa uaktywniająca jest rodzajem umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy o zleceniu. Niani nie przysługują więc co prawda prawa pracownicze, takie jak urlop wypoczynkowy czy minimalny wypoczynek dobowy, ale ma ona możliwość korzystania z części przywilejów osoby zatrudnionej np. ubezpieczenia zdrowotnego oraz, docelowo, emerytury.
Jeśli dopełnisz wszystkich formalności, składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz wypadkowe a także zdrowotne Twojej niani będą finansowane z budżetu państwa. Pamiętaj jednak, że ZUS opłaca składki z budżetu państwa tylko od tej części wynagrodzenia niani, która nie przekracza minimalnego wynagrodzenia za pracę (od stycznia 2016 r. wynosi ono 1850 zł brutto). Jeśli zdecydujesz się wypłacać swojej niani wynagrodzenie wyższe niż minimalne, wówczas składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne do kwoty nie przekraczającej minimalnego wynagrodzenia finansuje budżet państwa.
Składki na ubezpieczenia społeczne od nadwyżki ponad minimalne wynagrodzenie współfinansujesz Ty i niania, zaś składkę na ubezpieczenie zdrowotne od nadwyżki finansuje niania. Przykładowo, jeśli niania będzie zarabiać 2000 zł, rodzic ma obowiązek dopłacić do składek płaconych przez ZUS, tj. liczonych od 150 zł (a więc od różnicy pomiędzy 1850 a 2000 zł).
Dodatkowo, z uwagi na charakter umowy uaktywniającej zawieranej pomiędzy podmiotami nie prowadzącymi działalności gospodarczej, nie masz obowiązku pobierania zaliczek na podatek dochodowy od wypłacanego niani wynagrodzenia i nie musisz sporządzać i przekazywać niani lub urzędowi skarbowemu deklaracji i informacji podatkowych. To od niani zależy, w jaki sposób będzie rozliczać się z należnego podatku dochodowego – czy jednorazowo w zeznaniu rocznym, czy też odprowadzając miesięczne zaliczki na podatek dochodowy w ciągu roku.
Jeśli Ty i Twój partner pracujecie lub jesteś samotnym, pracującym rodzicem, masz szansę otrzymać od państwa wsparcie finansowe w postaci opłaconych składek dla opiekunki. Wasze zatrudnienie musi się opierać na umowie o pracę, umowie zlecenia, polegać na prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej lub prowadzeniu gospodarstwa rolnego. Jeśli pracujesz na podstawie umowy o dzieło dofinansowanie Ci nie przysługuje. Drugim warunkiem, który musisz spełnić jest podpisanie z nianią umowy uaktywniającej i zgłoszenie tego do ZUS. Maluch nie może na co dzień pozostawać pod opieką żłobka, klubu dziecięcego ani tzw. opiekuna dziennego.
Wymagania, które stawia ZUS w kwestii otrzymania wsparcia finansowego:
Przedstawienie dokumentów potwierdzających fakt, że Ty oraz Twój partner posiadacie zatrudnienie.
Przedstawienie umowy uaktywniającej podpisanej z wybraną nianią.
Oświadczenie, że dziecko nie pozostaje pod opieką żłobka, klubu dziecięcego ani opiekuna dziennego.
Dziecko musi być w wieku od 20. tygodnia życia do 3 lat.
Jeśli dziecko ma skończone 3 lata, ale z jakiegoś powodu nie może chodzić do przedszkola (np. z powodu braku miejsc), trzeba sytuację przedstawić w specjalnym oświadczeniu. W takiej sytuacji, ZUS będzie opłacał składkę do końca roku szkolnego, w którym maluch kończy 4 lata.
Jeśli status Waszego zatrudnienia ulega zmianie, należy poinformować o tym urząd. Za niepoinformowanie ZUSu o zmianach, grozi nakaz zwrócenia wszystkich uzyskanych do tej pory pieniędzy. W przypadku utraty pracy przez rodzica, ZUS jest zobowiązany wypłacać dofinansowanie jeszcze przez okres 3 miesięcy.
W przeciwieństwie do opiekunek w żłobkach lub klubikach, niania nie musi posiadać specjalnych kwalifikacji ani doświadczenia. Dzięki temu, nianią może być Twoja koleżanka, mama czy ciocia – to zależy tylko od Ciebie. Jedynym wymogiem jest wykonanie przez wybraną osobę badań sanitarno-epidemiologicznych. Zatrudnianie członków rodziny ma wiele zalet. Dla Ciebie jest to kwestia zaufania do osób, które zostają z Twoim dzieckiem, zaś dla zatrudnionych – zapewnienie ubezpieczenia zdrowotnego, rentowego, wypadkowego, emerytalnego, oraz policzenie stażu do emerytury przez ZUS, którego w innym wypadku byliby pozbawieni.
Jeśli chcesz zatrudnić nianię, umowa powinna być pisemna i musi zawierać:
Strony umowy (czyli dane obu osób, których umowa dotyczy)
Cel i przedmiot umowy (czego oraz kogo dotyczy umowa)
Czas i miejsce sprawowania opieki
Liczbę dzieci powierzonych opiece
Obowiązki niani
Wysokość wynagrodzenia
Sposób oraz termin wypłaty wynagrodzenia
Czas na jaki umowa jest zawierana
Sposób i warunki zmiany, a także rozwiązania umowy
Dodatkowo, umowa powinna zawierać podpisy obu stron oraz datę i miejsce jej zawarcia.
Wszystkie niezbędne do dopełnienia formalności druki, wraz z instrukcjami, jak je wypełnić, znajdziesz na stronie zus.pl w dziale Poradniki. Informacje o aktualnych wysokościach składek i numer konta znajdziesz na stronie zus.pl w dziale Aktualne wysokości składek.
Wybór imienia dla dziecka to dla jednych rodziców negocjacje ciągnące się miesiącami, dla innych zaś rzecz prosta i oczywista. W każdym jednak wypadku jest to decyzja na całe życie.
Rządowy program Rodzina 500 plus czekają zmiany w 2017 roku. Dowiedz się jakie nowe zasady będą obowiązywały przy przyznawaniu świadczeń.
Chrzciny dziecka – ta ważna duchowa i rodzinna uroczystość - wymaga wielu przygotowań. Podpowiadamy, jak zaplanować, aby wszystko się udało i abyście dzień ten wspominali z sentymentem i uśmiechem na ustach.
Od 1. marca 2015 roku zmieniają się niektóre przepisy dotyczące formalności związanych z urodzeniem dziecka. Sprawdź, dokąd należy pójść, kiedy i co ze sobą zabrać, by otrzymać akt urodzenia, meldunek i numer PESEL.
Czy w 2022 zasad korzystania z urlopów rodzicielskich są takie, jak w latach poprzednich? Sprawdź
Wiadomo, że lepiej samemu, ale w większości przypadków tak się nie da. Osobiście wolałabym już posłać dziecko do żłobka niż dać pod opiekę niani. Po pierwsze ze względu na samą nianię, a po drugie nie wyobrażam sobie kręcącego się po moim domu kogoś ...
Ja jak na razie oswajam swoje dziecko z godzinnymi spacerami razem z babcią.
A ja jeśli pójdę do pracy od września to będę szukała opiekunki. I też się boję mam podobne zdanie co Malgorzata. Chodź sama kilka lat pracowałam jako opiekunka to prawdopodobnie skorzystam z opcji ukrytych kamer przynajmniej na początku. Muszę mieć ...
