Karmienie piersią wcześniaka

Karmienie piersią dziecka urodzonego przedwcześnie jest, przynajmniej na początku, daleko bardziej skomplikowane, niż karmienie donoszonego zdrowego noworodka. Ze względu na swoją niedojrzałość, nieraz skrajną, dzieci te są na początku swojego życia oddzielone od mamy, a te najmniejsze często wymagają intensywnej terapii. Nie potrafią również samodzielnie ssać. To wszystko jednak nie wyklucza karmienia naturalnego, a wręcz jest ono bardzo wskazane, jako istotny element leczenia przedwcześnie urodzonego noworodka.

Według definicji WHO, wcześniak to dziecko urodzone przed ukończeniem 37. tygodnia wieku płodowego. Porody przedwczesne w Polsce wahają się na poziomie 7-16% całkowitej liczby porodów. Karmienie piersią takich maluszków to wielkie wyzwanie tak dla matki, jak i dla personelu szpitala, właściwości mleka mamy są jednak tak cenne, że warto o to zawalczyć.

Mleko mamy to najbardziej odpowiedni pokarm dla wcześniaka. Noworodki te są bardziej wrażliwe i podatne na infekcje niż dzieci donoszone, a pokarm matki poza swoją funkcją odżywczą stanowi dla nich pierwszą i podstawową ochronę immunologiczną. Dzieci karmione mlekiem mamy rzadziej chorują a także niższe są wskaźniki ich śmiertelności. Taki pokarm dostosowuje się do szczególnej sytuacji, w jakiej znalazła się mama wraz z dzieckiem i spełnia swoje zadanie również jako lek. Przez kilka pierwszych tygodni po urodzeniu dziecka jest bardziej kaloryczny, zawiera więcej lipidów, białek, sodu, chlorków, potasu, żelaza i magnezu. Dzięki niemu dzieci rozwijają się lepiej i są bardziej chronione przed problemami związanymi z przedwczesnym urodzeniem.

Korzyści wynikające z karmienia wcześniaka mlekiem mamy:

• Wyższa tolerancja karmienia dojelitowego

• Krótszy czas karmienia pozajelitowego

• Krótszy czas opróżniania żołądka

• Szybsze dojrzewanie jelit

• Niższe ryzyko zachorowania na sepsę i martwicze zapalenie jelit

• Niższe ryzyko zakażenia szpitalnego

• Mniejsze ryzyko chorób alergicznych

• Prawidłowy rozwój i wzrost tkanek także kostnych

• Prawidłowy rozwój siatkówki

• Lepszy rozwój intelektualny

• Ochrona przed patogenami środowiska szpitalnego

• Równowaga wodno-elektrolitowa

Mamy wcześniaków często martwią się czy będą miały pokarm, którym zdołają nakarmić swoje dziecko. Pokarm zaczyna tworzyć się w organizmie już ok. 16 tygodnia ciąży, dlatego mamy wcześniaków również mają mleko. Laktacja rusza, gdy zostanie wydalone łożysko, zaś jej prawidłowy poziom zależy od stymulacji piersi co zwykle robi dziecko, ale w szczególnych sytuacjach skutecznie można stymulować laktację przy pomocy laktatora. Problemem może stać się niedobór wydzielanej w organizmie mamy oksytocyny, która jest hormonem zadowolenia, czułości, przytulania. Ponadto w sytuacji silnego stresu, w jakim znajduje się zwykle mama przedwcześnie urodzonego maluszka często produkcja mleka jest opóźniona.

Odciąganie mleka

Siara, czyli pierwsze mleko mamy, ma wielką moc. Jest bardzo bogate w przeciwciała i czynniki wzrostu. Dlatego nawet najmniejszym dzieciom warto podać choć kilka kropel doustnie. Pomoże to też uruchomić układ pokarmowy i przyspieszy jego dojrzewanie. Z reguły najmłodsze maluszki nie są w stanie ssać piersi ale to nie znaczy, że nie mogą być karmione maminym mlekiem. Na początku pokarm jest podawany bezpośrednio do żołądka przez sondę. W miarę jak dojrzewają, możliwe staje się również karmienie odciągniętym pokarmem lub bezpośrednio z piersi.

Piersi warto zacząć stymulować jak najszybciej po porodzie. Najpierw można próbować robić to ręcznie, by otrzymać choć kilka kropel siary. Warto poprosić o pomoc personel szpitala, położne są przeszkolone w zakresie odciągania siary i udzielą odpowiedniej instrukcji. Potem dobrze jest zaopatrzyć się w elektryczny lakatator (ułatwia regularne, częste odciąganie) i używać go najlepiej co 3 godziny stosując metodę 7-5-3.

Kangurowanie

Kangurowanie to inaczej kontakt „skóra do skóry”, czyli przytulanie się nagiego maluszka do ciała mamy lub taty. Nawet bardzo niedojrzałe wcześniaki mogą być kangurowane, jeśli są w odpowiednio stabilnym stanie. Lekarz ocenia na jak długo i jak często można maluszka kangurować. Kontakt ten jest dla niego bardzo cenny. Czując ciepło mamy niemowlę uspokaja się, szybciej rozwija, dla ciała mamy jest to zaś dodatkowy bodziec do produkcji mleka.

Klopoty z jedzeniem

Przez długi czas przeszkodą w karmieniu doustnym jest brak umiejętności maluszka związanych z jedzeniem. Wcześniaki zwykle nie potrafią skoordynować ssania z połykaniem pokarmu i oddychaniem, ta umiejętnośc tworzy się dopiero w wokolicach 33.-34. tygodnia życia płodowego. Rolą lekarza jest ocena, kiedy maluszek zaczyna być gotowy na samodzielne jedzenie. Po jakimś czasie noworodek może być przystawiany do piersi i uczy się ssania jej.

Suplementacja

Ponieważ pokarm mamy wcześniaka po kilku tygodniach przestaje się różnić od mleka matki noworodka donoszonego, to dla wcześniaka może okazać się zbyt ubogi (głównie chodzi o kaloryczność, zawartość białka, wapnia i fosforu). Dlatego u większości dzieci urodzonych przedwcześnie włącza się suplementację odpowiednim wzmacniaczem pokarmu kobiecego, który te niedobory wyrównuje. W przypadku słabego przybierania na wadze można też zastosować podawanie dziecku mleka mamy z tzw. drugiej fazy, takie mleko pojawia się kilka minut (3-5) po rozpoczęciu odciągania i jest bardziej kaloryczne i odżywcze.

Jeśli chcesz karmić wcześniaka piersią, pamiętaj:

• Rozpocznij odciąganie pokarmu zaraz po porodzie (pierwszą porcję, nawet maleńką, siary dziecko powinno otrzymać do 2 godzin po urodzeniu), a na pewno nie później niż 6-12 godzin po porodzie

• Kanguruj, o ile tylko pozwala na to stan maluszka

• Jak najwcześniej staraj się przystawiać maluszka do pełnej lub nawet opróżnionej piersi

Poród przedwczesny absolutnie nie powinien oznaczać rezygnacji z karmienia piersią. Mleko matki jest najkorzystniejszym pokarmem dla wcześniaka i warto dołożyć wszelkich starań, żeby było podstawą jego żywienia.