Ból brodawek przy karmieniu piersią

Ból brodawek przy karmieniu jest bardzo częstym problemem pojawiającym się na początku drogi mlecznej i jest jednym z kluczowych powodów przedwczesnego odstawienia dziecka od piersi. Dlatego ważne jest określenie przyczyny bólu i odpowiednie leczenie, aby mama mogła kontynuować karmienie piersią.

Przyczyny bolesności brodawek

Do przyczyn bolesności brodawek zalicza się: przyczyny fizjologiczne, przyczyny pierwotne (uszkodzenia) i przyczyny organiczne (choroby).

Bolesność fizjologiczna to dyskomfort pojawiający się w pierwszych dniach po porodzie, zwykle na początku karmienia, zanim pojawi się pokarm. Jest określana również jako nadmierna wrażliwość brodawek. W jej przypadku nie występują zmiany patologiczne, uszkodzenie brodawek, dziecko ssie prawidłowo, a ból pojawia się tylko na początku ssania do momentu wypływu pokarmu.

Przyczyny bolesności fizjologicznej:

• zmiany hormonalne po porodzie – zwiększone stężenie prolaktyny w organizmie  mamy

• ból brodawek przy karmieniu związany z rozciąganiem włókien kolagenowych

• na puste przewody przed wypływem pokarmu wywierane jest ujemne ciśnienie powodujące dyskomfort

• zwiększone unaczynienie brodawki

• na naskórku brodawki nie wytworzyła się jeszcze grubsza warstewka rogowa

Bolesność fizjologiczna ma charakter przejściowy, nasila się w 3-7 dobie po porodzie, a potem ustępuje.

Przyczyny uszkodzenia brodawek

Uszkodzenia brodawek pojawiają się zazwyczaj na początku laktacji. Szacuje się, że występują u 1/3 kobiet w pierwszych tygodniu po porodzie.

Przyczynami uszkodzeń są:

• nieprawidłowy sposób przystawienia dziecka do piersi

• nieprawidłowa pozycja karmienia

• nadmierne zasysanie pokarmu przez dziecko. Niektóre dzieci mają bardzo dużą siłę ssania, która powoduje ból podczas karmienia

• wady anatomiczne jamy ustnej dziecka (krótkie wędzidełko, wysoko wysklepione podniebienie)

• problemy neurologiczne dziecka powodujące zdezorganizowany odruch ssania, kąsanie

• płaskie lub wklęsłe brodawki

• nieprawidłowy sposób wyjmowania brodawki z buzi dziecka

• ząbkowanie

• ruchliwość starszego dziecka przy piersi

• obrzęk piersi związany z nawałem pokarmu, pierś jest twarda i trudna do uchwycenia

• nieprawidłowy sposób odciągania pokarmu laktatorem – zbyt duża siła ssania

Jak leczyć uszkodzenia brodawek

Problem uszkodzenia brodawek najlepiej skonsultować z doradcą laktacyjnym, który oceni technikę karmienia, zbada piersi i określi przyczynę uszkodzenia. Sprawdzi budowę jamy ustnej dziecka i ewentualnie zleci konsultację neurologopedyczną.

Do metod leczenia należą:

• skorygowanie techniki karmienia (zmiana pozycji karmienia, odpowiednie ułożenie dziecka)

• nauka właściwego przystawiania dziecka do piersi, aby głęboko chwytało brodawkę z otoczką i miało wywinięte usta podczas ssania

• odpowiednie kończenie sesji karmienia poprzez wkładanie palca w kącik ust dziecka

• gdy dziecko ssie zbyt mocno, można zastosować silikonowe osłonki na brodawki (po konsultacji z doradcą laktacyjnym)

• odciąganie niewielkiej ilości pokarmu przed karmieniem, gdy pierś jest twarda, przepełniona i trudna do uchwycenia

• ocena i rehabilitacja funkcji ssania w konsultacji z neurologopedą

• podcięcie wędzidełka

• smarowanie brodawek własnym mlekiem

• wietrzenie piersi

• stosowanie maści i kremów zawierających lanolinę, takich, których nie trzeba zmywać przed karmieniem

• raz dziennie mycie piersi delikatnym mydłem. Niestosowanie mydeł przeciwbakteryjnych, które niszczą naturalną florę bakteryjną skóry

W sytuacji rozległych ran i problemów z gojeniem doradca może zalecić przerwanie na jakiś czas karmienia i odciąganie pokarmu laktatorem.

Choroby brodawek

Do chorób powodujących ból brodawek przy karmieniu  należą: zakażenia bakteryjne brodawek, liszajec zakaźny, grzybica, zakażenia wirusowe (wirus opryszczki pospolitej, wirus ospy wietrznej i półpaśca), choroby dermatologiczne (wyprysk kontaktowy, atopowe zapalenie skóry), blednięcie brodawki -tzw. objaw Reynauda. 

Leczenie chorób brodawek odbywa się w kontakcie z lekarzem i polega między innymi na stosowaniu antybiotyków miejscowych (w zakażeniach bakteryjnych i grzybiczych) oraz steroidowych (w chorobach dermatologicznych). 

Konsultacja merytoryczna: lek. Alicja Kołodziejczyk-Nowotarska, Certyfikowany Doradca Laktacyjny (CDL), neonatolog 

Bolące brodawki podczas karmienia niestety stanowią częsty powód decyzji o przedwczesnym odstawieniu dziecka od piersi. Tymczasem ból sutków podczas karmienia występujący w 3-7 dobie po porodzie na charakter fizjologiczny i ustępuje samoistnie, gdy na naskórku brodawki wytworzy się grubsza warstewka rogowa. Utrzymujący się dłużej ból sutków podczas karmienia może świadczyć o uszkodzeniu brodawek. W takiej sytuacji warto skonsultować się z doradcą laktacyjnym, który oceni, jaka może być przyczyna uszkodzeń i zaleci odpowiednie działania zapobiegawcze. Powodem może być bowiem zarówno nieprawidłowy sposób przystawiania dziecka do piersi lub posługiwania się laktatorem, jak i budowa brodawek sutkowych (płaskie lub wklęsłe brodawki). Ból może być także spowodowany nieprawidłowym sposobem ssania piersi przez dziecko. Jeśli tak jest, doradca laktacyjny zapewne zaleci kontakt z neurologopedą. Czasem jednak bolące brodawki podczas karmienia są symptomem chorób takich jak zakażenia bakteryjne lub wirusowe i wymagają konsultacji lekarskiej.