Mleko modyfikowane nie jest substytutem mleka kobiecego, jest mieszanką specjalnie stworzoną na podobieństwo mleka mamy, w celu zaspokojenia potrzeb żywieniowych noworodków i starszych dzieci. Na czym polega modyfikacja, co zawiera mieszanka i jak ma się do tego mleko z piersi mamy – przeczytaj w naszym artykule.
Konsultacja merytoryczna: lek. med. Danuta Chrzanowska - Liszewska, specjalista pediatrii i neonatolog
To, że mleko modyfikowane jest, zaraz po mleku mamy, najlepsze dla dziecka, nie jest tylko i wyłącznie sloganem reklamowym producentów mieszanek. Człowiek jest ssakiem – i tak jak u innych zwierząt najlepsze dla malucha jest mleko mamy z jego gatunku, mleko innych ssaków nie jest dostosowane ani łatwo przyswajalne dla małego, człowieczego brzuszka. Tak właśnie jest z rozpowszechnionym w naszej tradycji i kulturze odżywiania się mlekiem krowim.
Mleko krowie zawiera zbyt dużo białka oraz składników mineralnych jak sód, fosfor, chlor czy potas. Również zawartość żelaza w mleku krowim jest niewielka a dwu/ trzymiesięczne niemowlę wchodzi w okres tak zwanej niedokrwistości fizjologicznej i potrzebuje dodatkowej suplementacji preparatami żelaza. Zapasy od mamy kończą się a jeszcze nie można rozszerzyć diety o składniki bogate w żelazo. Poza tym, w mleku krowim występuje zbyt dużo, biorąc pod uwagę potrzeby niemowlęcia, tłuszczów nasyconych a zbyt mało nienasyconych.
Według zaleceń organizacji do spraw odżywiania dzieci i niemowląt oraz dietetyków nie powinno się dziecku podawać pełnego mleka do ukończenia 2 roku życia. Szczególnie, jeżeli obserwowaliśmy jakiekolwiek objawy nietolerancji. Pod koniec pierwszego roku życia a najlepiej po skończeniu roku, można wprowadzać przetwory mleczne jak maślanka, jogurt, kefir czy żółty ser. W niektórych, uzasadnionych sytuacjach, można przygotowywać kaszkę czy budyń na pełnym mleku przed ukończeniem drugiego roku życia.
Radzimy nie ryzykować i przestrzegać tych zaleceń, bo zbyt wczesne- szczególnie przed ukończeniem pierwszego roku życia - podanie dziecku mleka krowiego oprócz prawdopodobieństwa jego nietolerancji może nadmiernie obciążać nerki oraz wątrobę dziecka.
Warto wiedzieć, że bardziej zbliżone do mleka ludzkiego jest mleko kozie, końskie i szympansie.
Mieszanki dla niemowląt produkowane są na bazie mleka krowiego, jednak po modyfikacji niewiele zostaje z jego pierwotnych właściwości . Jednocześnie, według dążeń producentów mieszanek, procesy modyfikacji mają zbliżyć sztuczne mleko dla niemowląt do ideału, jakim jest mleko z piersi mamy.
W mleku krowim, które ma stanowić bazę mieszanki mlecznej dla niemowląt:
usuwa się część białka,
zmienia się rodzaj białka, które pozostaje – usuwa się kazeinę, a dodaje lekkostrawne białka serwatkowe,
część tłuszczu mlecznego zmieniana jest na tłuszcz roślinny zawierający nienasycone kwasy tłuszczowe DHA,
obniżany jest poziom zawartości pewnych pierwiastków, m.in. sodu, potasu i chloru,
zwiększana jest ilość laktozy (cukru mlecznego),
są dodawane lub zwiększa się stężenie niektórych składników, minerałów i witamin występujących w mleku kobiecym, niezbędnych do prawidłowego wzrostu i zapewnienia dobrostanu dziecka , jak np. żelazo, witaminy, probiotyki i prebiotyki.
Białko
Białko jest podstawowym budulcem wszystkich tkanek organizmu, ponadto niezbędne jest do prawidłowego działania mechanizmów metabolicznych i odpornościowych.
W mleku krowim, które stanowi bazę mieszanki dla niemowląt, ograniczona została ilość ciężkostrawnego, obcego gatunkowo białka – kazeiny (cielakom służy ono do szybkiego formowania potężnego kośćca), a w zamian dodawane jest łatwiej przyswajalne białko serwatkowe.
W mieszankach dla alergików, przeznaczonych dla dzieci uczulonych na białko krowie, dodatkowo poddaje się je procesowi hydrolizy – rozbiciu na mniejsze cząsteczki, które w efekcie są pozbawione właściwości alergizujących i łatwiej przyswajalne.
Tłuszcze
Tłuszcze, oprócz pełnienia ważnej funkcji dostawcy energii, wchodzą w skład tkanek organizmu i zapewniają przechowywanie substancji regulujących rozpuszczalnych w tłuszczach, jak np. witaminy A, E, D i K. Ponadto nienasycone kwasy tłuszczowe są niezbędne do prawidłowego rozwoju mózgu, narządu wzroku i funkcji poznawczych, dlatego dostarczanie ich organizmowi niemowlęcia w odpowiedniej ilości ma niebagatelne znaczenie.
W mieszance mleka modyfikowanego, aby uczynić je podobnym do mleka mamy, gdzie ponad 50% tłuszczy stanowią niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, w procesie produkcji zastępuje się tłuszcze nasycone pochodzenia zwierzęcego tłuszczami roślinnymi.
Węglowodany
W mleku dla niemowląt głównym źródłem węglowodanów jest laktoza (cukier mleczny). Mleko krowie jest ubogie w laktozę, dlatego mleko na mieszankę jest o nią wzbogacone - ilość laktozy zwiększana jest niemal dwukrotnie.
Laktoza pokrywa około 50% zapotrzebowania maluszka na energię, wpływa na prawidłowy rozwój mikroflory jelitowej oraz ułatwia wchłanianie wapnia, cynku i fosforu.
Żelazo
Dodatek tego pierwiastka do mieszanek dla niemowląt jest standardem. Słusznie, bo niedobór żelaza (a organizm człowieka nie potrafi sam go wyprodukować) grozi niedokrwistością, zahamowaniem wzrostu czy opóźnieniem rozwoju umysłowego.
Wapń i fosfor
Minerały te są niezbędne do prawidłowego wzrostu kośćca, w tym zębów. Aby zoptymalizować wchłanianie ważny jest stosunek tych składników w diecie – wapnia powinno być dwa razy więcej niż fosforu. Dlatego w procesach modyfikacji nadmiar wapnia i fosforu jest usuwany z mleka krowiego, a w gotowych mieszankach zachowane są odpowiednie proporcje tych składników.
Jod
Niezbędny do właściwej pracy tarczycy, od której zależy m.in. prawidłowy wzrostu ciała dziecka.
Selen
Jest naturalnym przeciwutleniaczem, bierze udział w procesach antyoksydacyjnych.
Cynk
Warunkuje prawidłowe procesy odpornościowe organizmu.
Witaminy
Mieszanki są wzbogacane o witaminy (m.in.: A, C, E, D, z grupy B) mające wzmocnić odporność, zapewnić harmonijny rozwój i absorpcję składników mineralnych oraz prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i krwionośnego.
Na przestrzeni ostatnich lat, dzięki ciągłym ulepszeniom producentów, mieszanki mleka modyfikowanego zostały wzbogacone o ważne dodatki mające upodobnić jego funkcje do pokarmu kobiecego.
Probiotyki
Aktywne kultury żywych bakterii bytujące w jelitach przyczyniają się do prawidłowej pracy układu pokarmowego, chronią przed biegunkami, hamują rozwój bakterii chorobotwórczych, przez co wspomagają układ odpornościowy.
Prebiotyki
Naturalnie obecne w układzie pokarmowym substancje stymulujące (nie są żywymi mikroorganizmami) wspomagają rozwój i działanie dobrych bakterii – probiotyków.
Kwasy tłuszczowe LC PUFA
To długołańcuchowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe, które dobroczynnie wpływają na rozwój układu nerwowego, mózgu oraz siatkówki oka dziecka.
L-karnityna
Odpowiada za transport kwasów tłuszczowych oraz niektórych witamin.
Nukleotydy
Wspomagają układ odpornościowy i trawienny.
Propagatorzy karmienia piersią podkreślają, że mleko mamy jest żywą substancją. Żywą czyli w sposób aktywny odpowiadającą na potrzeby małego organizmu.
Mleko mamy zmienia się wraz ze wzrostem dziecka ale też w ciągu jednego karmienia, oraz w zależności od pory dnia i roku. Tuż po urodzeniu dziecka piersi produkują siarę bogatą w przeciwciała, późniejsze mleko dojrzałe jest bardziej tłuste i bardziej kaloryczne. W czasie upalnych dni mleko mamy jest bardziej wodniste, w nocy bogate w kwasy DHA.
Organizm mamy produkuje przeciwciała będące immunologiczną odpowiedzią na bakterie i wirusy, z którymi styka się dziecko.
Mleko mamy zawiera dużą ilość oligosacharydów działających prebiotycznie. Zawiera ono także hormony (prostaglandyny, czynniki wzrostu) i enzymy (lipaza – ułatwia trawienie tłuszczów; laktoferryna – zwiększa wchłanianie żelaza i tworzy ochronę przeciwbakteryjną w organizmie dziecka; amylaza – ułatwia trawienie wielocukrów, lizozym –ma działanie antybakteryjne). Obecnie wiele laboratoriów pracuje nad możliwością włączenia do mieszanek modyfikowanych syntetycznej lipazy czy sztucznie wytworzonej laktoferyny, i pewnie wkrótce także te składniki zagoszczą w mieszankach dla niemowląt.
Tak, mleko mamy jest najlepsze… Dlatego zaleca się karmienie piersią niemowlęcia do co najmniej 6 miesiąca życia. Jednak mleko modyfikowane, dzięki nieustającym staraniom producentów, jest coraz doskonalsze i z całą pewnością wystarczająco dobre, by niemowlę rozwijało się zdrowo, gdy karmienie piersią z różnych powodów nie jest możliwe.
Nasz ekspert odpowiada na forum:
lek. med. Danuta Chrzanowska-Liszewska, lekarz pediatra, neonatolog
Czy droższe mleko modyfikowane znaczy lepsze?
W większości sytuacji tak jest, dlatego że droższe mleko zawiera więcej składników, produkcja jest bardziej zaawansowana. Z drugiej strony, składniki mleka dla niemowląt podlegają ścisłej kontroli i powinny zostać zawarte w mleku zgodnie z zaleceniami międzynarodowej organizacji do spraw żywienia (ESPGAN). Aby mieszanka została dopuszczona do stosowania musi otrzymać dopuszczenie do obrotu i być zatwierdzona przez odpowiedni urząd. Oczywiście po wielu badaniach dopuszczających do użytku. Cena również zależy od ilości pośredników i całej struktury handlowej. W aptekach jest droższe ale lepiej przechowywane itd. Faktem jest, że Bebilon jest mlekiem najlepiej tolerowanym i przygotowanym godnie z zaleceniami EPGAN. Trochę tańsze Bebiko zawiera mniej składników dodatkowych np. pre- i probiotyków. Skład aminokwasowy jest taki sam, tłuszcze i węglowodany również. Inne mleka jak: Nan, Humana czy Enfamil też są odpowiednio wyposażone w składniki żywieniowe a Enfamil zawiera Lipil - składnik odpowiedzialny za odporność. Substancja chroniona patentem i Enfamil jako jedyne ma certyfikat na ten składnik. Cena też jest wyższa.
Każda firma próbuje upodobnić mleko sztuczne do pokarmu kobiecego i obecnie technologia produkcji i skład mieszanek jest bardzo zaawansowany. Różnica w cenie wynika ze składu ale także z zasad handlu.
Na co zwrócić uwagę przy wyborze mleka modyfikowanego? Jakie mleko będzie najbardziej odpowiednie dla Twojego dziecka? Znajdź odpowiedzi na swoje pytania.
Alergia na białka mleka krowiego, zwana potocznie skazą białkową, jest najbardziej rozpowszechnioną formą alergii u dzieci poniżej pierwszego roku życia. Jeśli ten problem może dotyczyć Twojego dziecka – przeczytaj. ...
Podpowiadamy, na co należy zwrócić uwagę i czym się kierować, podejmując decyzję o zakupie butelki do karmienia.
Wybrałaś już mieszankę, dobrałaś odpowiednie butelki i kupiłaś dobre smoczki. Teraz czeka Cię nauka przygotowywania mleka dla Twojego maluszka. Podpowiadamy, jak zrobić to w dzień, a jak w nocy.
Karmienie butelką niemowlaka nie musi być trudne. Czym karmić? Jak często? Jak przygotować pokarm i akcesoria do karmienia? Odpowiadamy.
przecież nie zagłodze dziecka :) coś jesc musi :)
nic to nie zmieni, bo różnice są są naprawdę znikome :)
ja używałam dwa mleka modyfikowane i jeden preparat mleko zastępczy. ale powiem szczerze że składu nie czytam bo co to zmieni? skoro syn akceptował tylko jedno mleko - nutramigen, to co to zmieni że przeczytam skład. jeszcze bym coś wyczytała i miała...