Jak zmienia się mleko mamy?

Jak zmienia się mleko mamy?

Skład mleka mamy zmienia się oraz dostosowuje do wieku i potrzeb dziecka. Jego gęstość, kolor i poziom składników odżywczych różni się w poszczególnych okresach karmienia. Możemy wyróżnić kilka rodzajów mleka ze względu na etap wytwarzania w piersiach:

#Mleko wcześniacze

#Mleko przedporodowe

#Siara

#Mleko przejściowe

#Mleko dojrzałe

#Zmiana składu mleka w ciągu sesji karmienia

#Zmiana składu mleka w ciągu doby

#Skład mleka a dieta mamy

Mleko wcześniacze

W odróżnieniu od mleka dojrzałego ma większą wartość energetyczną, mniej laktozy, ale zawiera więcej tłuszczów, białka, składników mineralnych (np. cynku, magnezu, żelaza, wapnia, potasu, sodu) i przeciwciał (np. immunoglobuliny SIgA, laktoferyny). To bardzo cenny pokarm dla wcześniaków.

Warto jednak pamiętać, że dotyczy to wcześniaków tzw. późnych, czyli urodzonych od około 34. tygodnia ciąży wzwyż. W przypadku dzieci urodzonych znacznie przedwcześnie, czyli poniżej 34. tygodnia ciąży, mleko mamy – choć bardzo ważne – nie zapewnia wszystkich potrzeb wcześniaka, dla tego konieczne jest podawanie dodatkowych preparatów uzupełniających niedobory.

Mleko przedporodowe

Jego wydzielanie rozpoczyna się od około 16 tygodnia ciąży. U niektórych kobiet wydziela się w postaci kropli wypływających z kanalików mlecznych. W stosunku do mleka dojrzałego zawiera mniej laktozy i tłuszczów, a więcej białka i sodu.

Siara

Inaczej zwana młodziwem lub colostrum. To gęsta żółta ciecz przypominająca kleik lub śmietankę. Stanowi pierwszy pokarm dla dziecka. Wypływa z piersi w pierwszych 4-6 dniach po porodzie, w bardzo małych, ale wystarczających ilościach (stosownie do pojemności żołądka i możliwości trawiennych oraz wydalniczych maluszka). Jest substancją odżywczą zawierającą bogactwo białek, witamin, składników odżywczych i przede wszystkim przeciwciał. Przeciwciała częściowo są wchłaniane, a w znacznej mierze pozostają na powierzchni układu pokarmowego dziecka, chroniąc go przed działaniem drobnoustrojów. Odgrywają rolę w zapobieganiu alergiom i infekcjom. W siarze znajdują się również prostaglandyny pełniące funkcję ochronną dla żołądka.

Siara ma działanie delikatnie przeczyszczające, pomaga malcowi w oddaniu pierwszego stolca zwanego smółką.

Różni się od mleka dojrzałego proporcją składników. Jest w niej kilkakrotnie więcej przeciwciał, a mniej tłuszczy. To naturalna szczepionka dla organizmu noworodka, którego układ odpornościowy jest jeszcze niedojrzały.

Skład siary:

• składniki odpornościowe: immunoglobuliny (IgA, IgG, IgM, IgD), laktoferyna, oligosacharydy, laktoalbuminy, lizosomy, cytokiny, polipeptydy;

• składniki odżywcze: białka, węglowodany, , minerały, witaminy, tłuszcze, składniki energetyczne;

• czynniki wzrostu: PDFG, IGF1, EGF, EVGF, TGF alfa, TGF beta.

Mleko przejściowe

Pojawia się około 5-7 dnia życia dziecka. W porównaniu z siarą jest bardziej wodniste i przejrzyste. Powoduje, że piersi stają się przepełnione i ciężkie. Często pojawia się jako nawał pokarmowy. W jego składzie wzrasta stopniowo poziom laktozy i tłuszczu, a zmniejsza się ilość białka i przeciwciał, ale nadal jest ich dużo.

Mleko dojrzałe

Pojawia się koło 14 dnia po porodzie. Jest przejrzyste, może mieć białe, niebieskawe lub żółtawe zabarwienie. W odróżnieniu od siary jest zdecydowanie bardziej kaloryczne. Proporcje składników, szczególnie poziom tłuszczu, zmieniają się wraz z wiekiem i potrzebami malca – dziecko częstotliwością i długością ssania reguluje poziom tłuszczu w pokarmie mamy.

Zmiana składu mleka w ciągu sesji karmienia

W pierwszej fazie ssania mleko jest bardziej wodniste, zawiera więcej białek, laktozy, soli mineralnych, wody i cukrów. Ma niższy poziom tłuszczu (2%) niż mleko II fazy (6%). Pozwala malcowi ugasić pragnienie. W drugiej fazie jest bardziej kaloryczne i gęste. Zaspokaja głód. Dlatego ważne są długie karmienia każdą z piersi, aby dziecko otrzymywało składniki z mleka w odpowiednich proporcjach.

Zmiana składu mleka w ciągu doby

Mleko nocne zawiera o wiele więcej tłuszczu niż mleko dzienne. Dlatego nie powinno się ograniczać karmień nocnych. Bogactwo kwasów tłuszczowych w nim zawartych wspiera rozwój ośrodkowego układu nerwowego i siatkówki oka, nawilża skórę od wewnątrz oraz wzmacnia jej barierę ochronną.

W mleku nocnym zwiększa się stężenie tryptofanu odpowiedzialnego za produkcję melatoniny potrzebnej dziecku do spania i odpoczynku.

W nocy organizm mamy wytwarza więcej prolaktyny odpowiedzialnej za produkcję pokarmu. Mleka nocnego jest więcej. Dzieci spożywają większą ilość mleka w nocy niż w dzień i zaspokajają 1/5 dobowego zapotrzebowania na mleko podczas 1-3 karmień nocnych. Częste przystawianie do piersi w nocy jest szczególnie zalecane dzieciom z problemami z przyrostem wagi.

Skład mleka a dieta mamy

Skład i ilość pokarmu w niewielkim tylko stopniu zależy od diety matki. Powinna być ona jednak urozmaicona i zdrowa, zawierająca jak najmniej sztucznych dodatków (konserwantów, ulepszaczy). Natomiast eliminowanie niektórych produktów „na zapas” jest nieuzasadnione. Jeśli maluszek nie, ma stwierdzonej alergii lub dużego podejrzenia alergii nie ma potrzeby wykluczać produktów spożywczych potencjalnie alergizujących.

Pytanie do eksperta: 

Czy po pewnym okresie karmienia mleko traci swoje właściwości odżywcze i imuunologiczne?

Mleko matki nigdy nie traci właściwości odżywczych ani immunologicznych, zmieniają się one tylko w czasie. W miarę jak dziecko rośnie, rozwija się, zmienia się mleko Mamy, nie stanowi już podstawy odżywiania dziecka (po 1 roku życia) ale jest jej uzupełnieniem oraz zawsze pozostaje bardzo cennym źródłem ochrony immunologicznej.