Alergie pokarmowe u dzieci – objawy, diagnoza, leczenie

Istotą alergii jest nadmierna, nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego organizmu na występujące w środowisku substancje zwane alergenami – są to zazwyczaj białka wchodzące w skład komórek roślin lub zwierząt. Organizm uznaje alergen za zagrożenie i zaczyna się bronić, co prowadzi do powstania zapalenia.

#Alergia czy nietolerancja pokarmowa?

#Objawy alergii pokarmowej

#Diagnoza alergii pokarmowej u dzieci

#Uwaga na marsz alergiczny!

#Leczenie alergii pokarmowej u dzieci

#Co może pomóc uniknąć rozwoju alergii pokarmowej?

Prawdopodobieństwo rozwinięcia się alergii u dziecka jest uwarunkowane genetycznie. Jeśli jedno z rodziców cierpi z powodu uczuleń, ryzyko wystąpienia alergii u dziecka jest wyższe o 20-40%; jeśli oboje rodziców – 50-80%.

Rozwojowi alergii sprzyjają również:

• Krótki okres karmienia piersią – mleko matki zawiera wiele substancji chroniących malca przed alergenami

• Dieta mamy uboga w kwasy Omega-3, które poprawiają pracę układu immunologicznego

• Kontakt z dymem papierosowym – upośledza on układ odpornościowy

• Zanieczyszczenie środowiska – prowadzi ono powstawania ogólnej reakcji zapalnej w organizmie

Reakcja alergiczna może pojawić się w zetknięciu z każdym rodzajem pokarmu. Jednakże, można wyróżnić kilka silnych alergenów, które najczęściej uczulają. Są to:

• Białko mleka krowiego

• Jajka

• Orzeszki ziemne

• Ryby (najczęściej makrela, śledź, łosoś)

• Skorupiaki

• Soja

• Pszenica, Żyto, Owies

• Cytrusy

• Truskawki

Alergia czy nietolerancja pokarmowa?

Ze względu na pojawiające się dolegliwości, alergia często mylona jest z nietolerancją pokarmową. Jednakże, nietolerancja pokarmowa nie jest związana z reakcją komórek układu immunologicznego. Jej przyczyna leży w nieprawidłowym rozwoju układu trawiennego, a dokładniej, braku odpowiednich enzymów trawiennych. W efekcie, organizm nie jest w stanie przyswoić poszczególnych składników, co prowadzi do nieprzyjemnych dolegliwości, takich jak ból brzucha, biegunka czy podwyższona temperatura. W przeciwieństwie do alergii, z której można wyrosnąć, nietolerancja jest stałą dolegliwością, która towarzyszy choremu już do końca życia i pojawia się od razu po zetknięciu z nietolerowanym produktem.

Przykładem nietolerancji pokarmowej jest nietolerancja laktozy zawartej w mleku. Jej przyczyną jest niedobór lub brak laktazy – enzymu niezbędnego do prawidłowego rozkładu laktozy na glukozę i galaktozę. Nietolerancja laktozy zawartej w mleku krowim objawiającą się wzdęciami i bólami brzucha nie jest tożsama z alergią na białko mleka krowiego.

Objawy alergii pokarmowej

Alergia spowodowana produktami spożywczymi może objawiać się na wiele różnych sposobów. Jeśli Twój maluch dostanie uczulenia, może u niego pojawić się obrzęk, wysypka, ból głowy, ból brzucha czy swędzenie. U bardzo małych dzieci można zaobserwować uporczywe ulewania. Poniżej wymieniamy najczęstsze objawy alergii pokarmowych:

• atopowe zapalenie skóry (AZS)

• pokrzywka

• obrzęk krtani lub skórny

• astma lub nawracające zapalenie płuc

• nieżyt nosa

• wymioty, biegunka, zapalenie jelita grubego

• swędzenie warg

• kolka niemowlęca

• zaburzenia snu związane ze świądem

• migreny

U dzieci, u których reakcja alergiczna okaże się być bardzo gwałtowna, może dojść szybkiego spadku ciśnienia i utraty świadomości, co prowadzi do wstrząsu anafilaktycznego. Należy wtedy natychmiast wezwać pogotowie.

Diagnoza alergii pokarmowej u dzieci

U dzieci w wieku niemowlęcym, diagnoza alergii nie jest łatwa. Lekarz powinien rozpocząć wywiad od sprawdzenia, czy w rodzinie występuje zdiagnozowana alergia. Jeśli maluch jest karmiony piersią, największe znaczenie ma w takim przypadku spożywanie przez matkę mleka krowiego. Alergolog, po przeanalizowaniu swoich obserwacji może zaproponować wykluczenie spożywanego przez mamę mleka i sprawdzić, czy u malucha nastąpi poprawa.

W przypadku jeśli pierwszy sposób nie przyniesie oczekiwanych efektów, istnieje jeszcze możliwość wykonania tzw. testów prowokacyjnych. Polegają one na wyeliminowaniu z diety wszystkich podejrzanych alergenów a następnie, pod okiem lekarza, stopniowe ich wprowadzanie przy jednoczesnym monitorowaniu stanu zdrowia dziecka. Tego typu testy wykonuje się zazwyczaj nie wcześniej niż w 2. miesiącu życia malca i trwają one przeważnie około 10 dni.

Leczenie alergii pokarmowej u dzieci

Choć alergie pokarmowe są coraz bardziej powszechne, zarówno wśród dzieci jak i dorosłych, naukowcy wciąż nie opracowali dotąd skutecznego lekarstwa. Jeśli u dziecka zostanie zdiagnozowane uczulenie, alergolog udziela rodzicom wskazówek, jak unikać groźnego alergenu.

Od tej pory rodzic musi pamiętać, aby zawsze czytać etykiety znajdujące się na opakowaniach produktów. Znajdują się tam zwykle informacje, czy produkt zawiera takie alergeny jak mleko, jaja, ryby, skorupiaki, orzechy, pszenica czy soja. Coraz częściej też, w menu restauracji, można znaleźć informacje, jakie alergeny zawarte są w daniach dla dzieci – jeśli restaurator nie zamieścił takich informacji w karcie dań, warto zapytać o to kelnera.

Na rynku można znaleźć leki, które, działając objawowo, łagodzą dolegliwości związane z alergiami. Należy jednak pamiętać, aby przed podaniem leku skonsultować się z lekarzem. Najczęściej stosowanym u dzieci lekiem na alergię pokarmową jest Maleinian dimetindenu – substancja hamująca działanie histaminy i łagodząca objawy uczulenia. Może być on jednak stosowany u dzieci powyżej 12. roku życia. Tylko jeden lek bez recepty zawiera w sobie Maleinian dimetindenu – jest to Fenistil.

Innym sposobem walki z alergią pokarmową jest zapobieganie jej wystąpieniu poprzez podawanie maluchowi odpowiednich probiotyków. Podczas wizyty lekarskiej, warto poprosić alergologa, aby zalecił odpowiedni probiotyk.

Co może pomóc uniknąć rozwoju alergii pokarmowej?

Najlepszym sposobem zwiększającym szansę na uniknięcie alergii pokarmowej u dziecka jest karmienie piersią. W mleku mamy znajdują się komórki odpornościowe oraz hormony, które chronią malca przed substancjami uczulającym. Im dłużej maluch karmiony jest piersią, tym mniejsze ryzyko, że rozwinie się u niego alergia.