Dowiedz się, ile badań ultrasonograficznych powinnaś odbyć w ciąży, kiedy je wykonać oraz na co lekarz zwróci szczególną uwagę w czasie każdego z nich. W naszym artykule przeczytasz także o USG 3D, 4D oraz o badaniach specjalistycznych.
Konsultacja merytoryczna: lek. med. Paweł Palacz, ginekolog, położnik
Badanie ultrasonograficzne pozwala w sposób nieinwazyjny monitorować rozwój płodu i nadzorować przebieg ciąży. Dla rodziców badanie to jest nierzadko bardzo wzruszającym, wzniosłym momentem. Mogą zobaczyć swoje dziecko, nim się urodzi, posłuchać bicia serduszka. Dla wielu mam jest wyczekiwaną chwilą upewnienia się, czy wszystko w porządku.
W dzisiejszych czasach metoda ta jest standardem postępowania w prowadzeniu ciąży. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca, by – w prawidłowo przebiegającej ciąży fizjologicznej – wykonać je trzy razy: pierwsze między 11. a 14. tygodniem ciąży, drugie między 20. a 24. i trzecie po 30. tygodniu ciąży. W przypadku komplikacji ciążowych, ciąży mnogiej czy chorób towarzyszących konieczne są częstsze badania. Ich częstotliwość i rodzaj ustala lekarz.
Badanie ultrasonograficzne w celu oceny ciąży jest wykonywane przez brzuch. Wyjątek stanowi początek ciąży, gdzie do 12. tygodnia może być ono wykonane sondą dopochwową.
Pacjentka kładzie się na plecach, lekarz nanosi na jej brzuch oraz głowicę aparatu cienką warstwę specjalnego żelu mającego poprawić przewodzenie dźwięku, a następnie powoli wodzi sondą po powłoce brzusznej.
Ultrasonograf rejestruje echo fal ultradźwiękowych. Odbite bądź pochłonięte fale są na monitorze odpowiednio szare lub czarne, dzięki czemu możemy zobaczyć obraz, czy raczej zarys, ciała dziecka i jego organów wewnętrznych. Badanie jest bezbolesne, zazwyczaj trwa około 20 min.
Metoda ultrasonograficzna uważana jest za nieinwazyjną, bezpieczną dla matki i płodu. Jednak nie należy zapominać, że zagościła ona na dobre w diagnostyce stosunkowo niedawno, bo w latach 80. XX wieku. Ten czas nie pozwala jeszcze na to, by z całą pewnością stwierdzić brak skutków ubocznych w dłuższej perspektywie. Dlatego zaleca się wykonywanie badań USG tylko podług decyzji lekarza, według wskazań medycznych, tak często jak jest to niezbędne.
Znajdujemy tutaj trzy badania USG, po jednym w każdym z trymestrów, znajdujące się w standardzie prowadzenia ciąży i rekomendowane przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne.
Badanie USG w I trymestrze tzw. genetyczne
Zalecany okres jego wykonania, gdy wyniki mają największą szansę być miarodajne, to czas od 11. tygodnia do 13. tygodnia i 6. dnia ciąży. Badanie może być wykonane, jeżeli długość ciemieniowo-siedzeniowa płodu wynosi od 45 do 84 mm.
Lekarz ocenia m.in.:
liczbę pęcherzyków płodowych;
czynność serca płodu (FHR);
rejestrowany ruch płodu;
budowę anatomiczną płodu, m.in. budowę i zawartość czaszki, kręgosłup i kończyny, prawidłowość umiejscowienia i budowy narządów wewnętrznych;
stan macicy, kosmówki i owodni.
Jak sugeruje nazwa badanie to ma za zadanie, oprócz wstępnej oceny wszystkich narządów, wykrycie ewentualnych aberracji genetycznych – w tym celu lekarz ocenia przezierność fałdu karkowego (NT),obecność kości nosowej (NB), wykonuje badanie dopplerowskie. Poszerzenie NT oraz / lub brak kości nosowej, czy nieprawidłowe przepływy w badaniu dopplerowskim mogą wskazywać na obarczenie płodu chorobą genetyczną (m.in. zespół Downa, Turnera, Edwardsa) i / lub wadę serca. Trzeba pamiętać, że nieprawidłowe wyniki nie stanowią o pewności wystąpienia wady tylko o jej statystycznej większej możliwości, tym samym są wskazaniem do dalszej, pogłębionej diagnostyki, jak np. amniopunkcja, biopsja trofoblastu.
Badanie w tym okresie ciąży pozwala na dokonanie ustaleń wieku ciążowego, co przekłada się na określenie przybliżonej daty porodu, choć tak naprawdę najbardziej miarodajne jest badanie przed 10 tygodniem ciąży. W tym celu lekarz ocenia parametry biometryczne dziecka: długość ciemieniowo-siedzeniową (odległość od czubka główki do końca tułowia CRL) oraz wymiar dwuciemieniowy główki płodu (szerokość główki od ciemienia do ciemienia BPD).
Badanie USG w II trymestrze
Zaleca się wykonywać je między 20. a 24. tygodniem ciąży.
Standardowo wykonuje się pomiary:
obwodu brzucha płodu (AC);
kości udowej (FL);
dwuciemieniowy (BPD);
obwód główki (HC);
przybliżona masy płodu (EFW) - matematycznie wyliczona z powyższych wymiarów.
Lekarz dokładnie bada prawidłowość anatomii płodu:
ukształtowanie twarzy;
ocenia rozwój układu nerwowego (wyklucza bezmózgowie, wodogłowie, rozszczep kręgosłupa);
ocenia narządy wewnętrzne: m.in. pracę serca, nerek, pęcherza moczowego, żołądka;
mierzy długość kończyn, wyklucza niesymetryczny rozwój.
Szczególna uwaga powinna zostać położona na ocenę pracy serca, w tym okresie ciąży jest już możliwe do zbadania ultrasonografem, dzięki czemu możliwe jest wykrycie ewentualnych wad wrodzonych.
W badaniu tym powinna zostać dokonana także ocena łożyska, sznura pępowinowego (liczba przebiegających w nim naczyń krwionośnych) oraz ilości płynu owodniowego.
Słowniczek skrótów USG
AC - obwód brzucha
AFI - wskaźnik płynu owodniowego
ATD - wymiar poprzeczny brzuszka
ASD - wymiar strzałkowy brzuszka
BPD - szerokość główki od ciemienia do ciemienia
CRL - długość ciemieniowo-siedzeniowa
EDD - przybliżona data porodu
EFW - przybliżona waga płodu
FHR –częstość pracy serca płodu mierzona w uderzeniach na minutę
FL - długość kości udowej
GS - pęcherzyk ciążowy
HC - obwód główki
HL – długość kości ramiennej
LMP -data ostatniej miesiączki
NB - kość nosowa
NF - fałd karkowy
NT - przezierność karkowa
Badanie USG w III trymestrze
Wykonywane zazwyczaj po 30. tygodniu ciąży. Lekarz bada te parametry, co w poprzednich USG, ocenia budowę anatomiczną oraz rozwój i funkcjonowanie narządów wewnętrznych. Dodatkowo analizuje wyniki, by skontrolować wzrastanie i dojrzewanie płodu. Uchwycenie wewnątrzmacicznego ograniczenia lub zahamowania wzrastania płodu, lub jego makrosomii (nadmierna masa płodu w stosunku do wieku płodowego) jest na tym etapie niezwykle ważne dla dalszego rozwoju ciąży i szczęśliwego rozwiązania.
W badaniu tym równie ważna jest ocena łożyska. Lekarz analizuje jego usadowienie, grubość, szuka ewentualnych zmian strukturalnych oraz cech przedwczesnego oddzielania. Podobne powinna zostać dokonana ocena przepływu sznura pępowinowego oraz ilości płynu owodniowego.
Obraz 2D uzyskiwany na ekranie aparatury ultrasonograficznej to ten dobrze wszystkim znany - dwuwymiarowy, czarno-biały.
Nowocześniejsze aparaty umożliwiają uzyskanie obrazu 3D – trójwymiarowego, a także 4D – obraz trójwymiarowy w ruchu. Zdjęcia z aparatów oferujących te techniki są realistyczne i wyraźne. Stanowią nie tylko niezapomniany obraz dla rodziców, lecz mają także wykorzystanie w diagnostyce. Dzięki trójwymiarowemu obrazowaniu łatwiej jest dostrzec nieduże w sensie przestrzennym wady, jak niewielkie rozszczepy, zniekształcenia kośćca i inne.
Mają one na celu dokładną analizę budowy anatomicznej i fizjologii płodu. Są wykonywane w celu pogłębionej diagnostyki
Badanie dopplerowskie
Pozwala ustalić prawidłowość (prędkość i kierunek) przepływu krwi w naczyniach krwionośnych - ma to istotne znaczenie w diagnostyce hipotrofii płodu, konflikcie serologicznym, diagnostyce wad serca.
Test Manninga, tj. profil biofizyczny płodu
Na podstawie zestawionych wyników KTG (NST) i USG ocenia się pięć kryteriów dobrostanu płodu: tętno, ruchy ciała, ruchy oddechowe, napięcie mięśniowe, ilość płynu owodniowego. W USG oceniamy 4 z 5 kryteriów
Echo serca płodu
Badanie echokardiograficzne ma na celu poznanie budowy i funkcjonowania serca płodu oraz całego układu krążenia. Zazwyczaj łączy się je z USG dopplerowskim.
Poza standardowymi badaniami zwyczajowo robionymi w ciąży możesz wykonać szereg dodatkowych badań prenatalnych. Pomogą one wykluczyć wady płodu a ewentualnie wykryte – leczyć, często nawet jeszcze zanim dziecko ...
Uzgodniłaś z lekarzem prowadzącym wspomaganie diety suplementacją witamin i minerałów, a teraz stoisz przed apteczną półką z preparatami dla przyszłych mam i zastanawiasz się, który z nich będzie najlepszy. ...
Twój organizm w czasie ciąży jest osłabiony i mniej odporny na choroby. Przeczytaj, o niebezpiecznych wirusach i bakteriach.
Przeczytaj, dlaczego ciąża sprzyja infekcjom intymnym, czy są one zagrożeniem dla dziecka, jak je rozpoznawać oraz jak leczyć.
Z radością oczekujesz przyjścia na świat swojego dziecka. Jednak im bliżej rozwiązania, tym bardziej obawiasz się porodu, tego, jak zostaniesz potraktowana i czy Twoje potrzeby będą respektowane. Oto ściągawka ...
