6 pytań o kwas foliowy

25.5.2018

Konsultacja merytoryczna: lek. med. Paweł Palacz, ginekolog, położnik

some desc

6 pytań o kwas foliowy

Kwas foliowy jest niezbędny maleństwu, rosnącemu w Twoim brzuchu. Ważne jest jednak to, żebyś zadbała o jego poziom jeszcze zanim zajdziesz w ciążę. Dzięki temu zwiększysz szansę na uniknięcie wad rozwojowych u płodu a Twoje dziecko będzie miało dobre warunki do prawidłowego wzrostu.

1. Co to jest kwas foliowy?

Kwas foliowy jest organicznym związkiem z grupy witamin B, wchłanianym w naszym organizmie dzięki bakteriom w górnej części jelita cienkiego oraz dwunastnicy. Występuje on w żywności pod postacią folianów, czyli soli kwasu foliowego, nazywanych też witaminą B9, witaminą M, lub folacyną. W przyrodzie występuje w tkankach wielu roślin i zwierząt.

2. Gdzie szukać kwasu foliowego?

Organizm sam nie syntetyzuje kwasu foliowego, dlatego trzeba o nim pamiętać i szukać go w pożywieniu. Witaminę B9 znajdziesz przede wszystkim w warzywach liściastych, takich jak szpinak, kapusta, sałata, brokuł, kalafior czy brukselka. Znajdziesz ją również w pomidorach, grochu, fasoli, słoneczniku, buraku, orzechach, awokado a także bananach i cytrusach. Bogatym źródłem kwasu foliowego jest również wątróbka - pamiętaj jednak, żeby nie spożywać jej zbyt wiele, gdyż oprócz folianów zawiera również wiele toksyn.

Nawet jednak jedząc te produkty, przeciętnie dostarczysz sobie tylko 0,15-0,25 mg kwasu foliowego. Warto więc zastanowić się nad dodatkowym przyjmowaniem tej witaminy pod postacią syntetyczną – jeśli jeszcze się na nią nie zdecydowałaś.

Foliany

Foliany są bardzo wrażliwe na działanie wysokich temperatur oraz promieni słonecznych. Podczas gotowania, pieczenia lub innej obróbki termicznej, od 50% do 90% witaminy zostaje zniszczone. Dodatkowo, jej przyswajalność jest wtedy mniejsza o połowę. Pamiętaj więc, aby produkty zawierające witaminę B9 o ile to możliwe spożywać na surowo. Jeśli pragniesz zapewnić sobie bezpieczną dawkę kwasu foliowego powinnaś zdecydować się na dodatkową suplementację - oczywiście po konsultacji z lekarzem.

3. Czemu służy kwas foliowy?

Kwas foliowy jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania każdego człowieka, gdyż reguluje wzrost oraz działanie komórek nerwowych a także pozytywnie wpływa na układ nerwowy i mózg. Ponadto ma działanie krwiotwórcze a także obniża poziom homocysteiny – substancji, która w wysokim stężeniu może sprzyjać chorobom serca, wylewom, zakrzepom żylnym oraz rozwoju miażdżycy.

Jeśli planujesz ciążę lub już w niej jesteś, kwas foliowy jest dla Ciebie tym bardziej istotny. Przede wszystkim dlatego, że odpowiedni poziom witaminy B9 zapobiega nieprawidłowościom w rozwoju cewy nerwowej u płodu, a więc uszkodzeniom zalążka układu nerwowego (cewa nerwowa rozwija się później w mózgowie oraz w rdzeń kręgowy). Dodatkowo, foliany regulują podział komórek, stymulują powstawanie czerwonych krwinek, biorą udział w kształtowaniu się układu pokarmowego (wspierają działanie wątroby, żołądka oraz jelit) a także mają pozytywny wpływ na wagę oraz ogólny stan zdrowia maleństwa.

4. Co to jest wada cewy nerwowej?

Wady cewy nerwowej to nieprawidłowości w rozwoju układu nerwowego oraz rdzenia kręgowego u płodu. Najczęstszymi konsekwencjami tych nieprawidłowości są rozszczep kręgosłupa oraz bezmózgowie. W przypadku wystąpienia bezmózgowia, dziecko nie jest zdolne do życia. Jeśli dojdzie do rozszczepienia kręgosłupa, wada ta nie jest letalna- lekarze mogą podjąć się operacji, rokowanie zależy od stopnia nasilenia rozszczepu.

Nieprawidłowości w cewie nerwowej powstają w pierwszych 8. tygodniach ciąży – często zanim jeszcze kobieta dowie się, że zostanie mamą. Dlatego, tak istotne jest, abyś zadbała o odpowiedni poziom kwasu foliowego w swojej diecie jeszcze zanim zdecydujesz się na dziecko.

Zalecenia

Zdarza się, że ciąża pojawia się przypadkowo i nie jest owocem planowania. W takich sytuacjach, przyszła mama nie ma szans przygotować się do tego okresu odpowiednio wcześniej. Dlatego też, by uniknąć ryzyka pamiętaj o witaminie B9 już od momentu, gdy tylko rozpoczniesz współżycie seksualne. Według źródeł, już w 1997 roku, zespół ekspertów, powołanych przez Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej, wydał zalecenie, aby „wszystkie kobiety w wieku rozrodczym w Polsce zażywały 0,4 mg kwasu foliowego dziennie, w celu zapobieżenia wystąpienia u ich potomstwa wad cewy nerwowej”.

5. Ile kwasu foliowego należy spożywać?

Aby mieć pewność, że uchronisz swoje maleństwo przed wadami cewy nerwowej, powinnaś przyjmować trzy razy więcej kwasu foliowego niż jesteś w stanie przyswoić z przeciętnej diety. Dlatego, warto abyś skonsultowała się z lekarzem, który doradzi, w jaki sposób i w jakiej dawce powinnaś suplementować witaminę B9.

Z reguły lekarze zalecają spożywanie 0,4 mg kwasu foliowego dziennie u pacjentek, które planują ciążę. Kobietom będącym już w ciąży również poleca się spożywanie 0,4 mg kwasu foliowego dziennie do II trym. Jeśli przyszła mama jest jednocześnie w ciąży i karmi piersią, dawka może być zwiększona do 1 mg.

Dodatkowo, jeśli w Twojej rodzinie zdarzały się przypadki wystąpienia schorzeń spowodowanych niedoborem witaminy B9, lekarz może zdecydować o dodatkowym zwiększeniu zalecanej dziennej dawki, nawet do 15 mg. Pamiętaj, aby przed rozpoczęciem suplementacji wybrać się na konsultację medyczną.

6.Czy można przedawkować kwas foliowy?

Po wchłonięciu kwasu foliowego przez organizm jego nadmiar magazynowany jest w wątrobie. Ten zapas może wystarczyć człowiekowi na 3-4 tygodnie. Każda ilość, która przekracza to zapotrzebowanie, zostaje wydalana wraz z moczem.

Nie jest znana toksyczna dawka kwasu foliowego. Jednakże, niewskazane jest przekraczanie w codziennej diecie dawki 1,5 mg syntetycznego kwasu foliowego – chyba, że lekarz zaleci inaczej. U osób starszych i z chorobą nowotworową w wywiadzie wysokie dawki kwasu foliowego są przeciwwskazane.

Dobrym sposobem na zwiększenie dawki kwasu foliowego w codziennej diecie są, bardzo ostatnio modne, zielone koktajle. Poniżej podajemy 2 przykładowe przepisy, według których możesz przygotować zdrowy napój nie wychodząc z domu:

Przepis 1

natka pietruszki

sok ze świeżej cytryny lub pomarańczy

trawa lucerny

- całość zblendować

Przepis 2

liście szpinaku

liście jarmużu

banan

truskawki

- całość zblendować