Czym jest kwas foliowy i dlaczego jest niezbędny kobietom w ciąży? W artykule znajdziesz odpowiedzi na najważniejsze pytania dotyczące tej witaminy.
Konsultacja merytoryczna: lek. med. Paweł Palacz, ginekolog, położnik
Kwas foliowy jest niezbędny maleństwu, rosnącemu w Twoim brzuchu. Ważne jest jednak to, żebyś zadbała o jego poziom jeszcze zanim zajdziesz w ciążę. Dzięki temu zwiększysz szansę na uniknięcie wad rozwojowych u płodu a Twoje dziecko będzie miało dobre warunki do prawidłowego wzrostu.
Kwas foliowy jest organicznym związkiem z grupy witamin B, wchłanianym w naszym organizmie dzięki bakteriom w górnej części jelita cienkiego oraz dwunastnicy. Występuje on w żywności pod postacią folianów, czyli soli kwasu foliowego, nazywanych też witaminą B9, witaminą M, lub folacyną. W przyrodzie występuje w tkankach wielu roślin i zwierząt.
Organizm sam nie syntetyzuje kwasu foliowego, dlatego trzeba o nim pamiętać i szukać go w pożywieniu. Witaminę B9 znajdziesz przede wszystkim w warzywach liściastych, takich jak szpinak, kapusta, sałata, brokuł, kalafior czy brukselka. Znajdziesz ją również w pomidorach, grochu, fasoli, słoneczniku, buraku, orzechach, awokado a także bananach i cytrusach. Bogatym źródłem kwasu foliowego jest również wątróbka - pamiętaj jednak, żeby nie spożywać jej zbyt wiele, gdyż oprócz folianów zawiera również wiele toksyn.
Nawet jednak jedząc te produkty, przeciętnie dostarczysz sobie tylko 0,15-0,25 mg kwasu foliowego. Warto więc zastanowić się nad dodatkowym przyjmowaniem tej witaminy pod postacią syntetyczną – jeśli jeszcze się na nią nie zdecydowałaś.
Foliany
Foliany są bardzo wrażliwe na działanie wysokich temperatur oraz promieni słonecznych. Podczas gotowania, pieczenia lub innej obróbki termicznej, od 50% do 90% witaminy zostaje zniszczone. Dodatkowo, jej przyswajalność jest wtedy mniejsza o połowę. Pamiętaj więc, aby produkty zawierające witaminę B9 o ile to możliwe spożywać na surowo. Jeśli pragniesz zapewnić sobie bezpieczną dawkę kwasu foliowego powinnaś zdecydować się na dodatkową suplementację - oczywiście po konsultacji z lekarzem.
Kwas foliowy jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania każdego człowieka, gdyż reguluje wzrost oraz działanie komórek nerwowych a także pozytywnie wpływa na układ nerwowy i mózg. Ponadto ma działanie krwiotwórcze a także obniża poziom homocysteiny – substancji, która w wysokim stężeniu może sprzyjać chorobom serca, wylewom, zakrzepom żylnym oraz rozwoju miażdżycy.
Jeśli planujesz ciążę lub już w niej jesteś, kwas foliowy jest dla Ciebie tym bardziej istotny. Przede wszystkim dlatego, że odpowiedni poziom witaminy B9 zapobiega nieprawidłowościom w rozwoju cewy nerwowej u płodu, a więc uszkodzeniom zalążka układu nerwowego (cewa nerwowa rozwija się później w mózgowie oraz w rdzeń kręgowy). Dodatkowo, foliany regulują podział komórek, stymulują powstawanie czerwonych krwinek, biorą udział w kształtowaniu się układu pokarmowego (wspierają działanie wątroby, żołądka oraz jelit) a także mają pozytywny wpływ na wagę oraz ogólny stan zdrowia maleństwa.
Wady cewy nerwowej to nieprawidłowości w rozwoju układu nerwowego oraz rdzenia kręgowego u płodu. Najczęstszymi konsekwencjami tych nieprawidłowości są rozszczep kręgosłupa oraz bezmózgowie. W przypadku wystąpienia bezmózgowia, dziecko nie jest zdolne do życia. Jeśli dojdzie do rozszczepienia kręgosłupa, wada ta nie jest letalna- lekarze mogą podjąć się operacji, rokowanie zależy od stopnia nasilenia rozszczepu.
Nieprawidłowości w cewie nerwowej powstają w pierwszych 8. tygodniach ciąży – często zanim jeszcze kobieta dowie się, że zostanie mamą. Dlatego, tak istotne jest, abyś zadbała o odpowiedni poziom kwasu foliowego w swojej diecie jeszcze zanim zdecydujesz się na dziecko.
Zalecenia
Zdarza się, że ciąża pojawia się przypadkowo i nie jest owocem planowania. W takich sytuacjach, przyszła mama nie ma szans przygotować się do tego okresu odpowiednio wcześniej. Dlatego też, by uniknąć ryzyka pamiętaj o witaminie B9 już od momentu, gdy tylko rozpoczniesz współżycie seksualne. Według źródeł, już w 1997 roku, zespół ekspertów, powołanych przez Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej, wydał zalecenie, aby „wszystkie kobiety w wieku rozrodczym w Polsce zażywały 0,4 mg kwasu foliowego dziennie, w celu zapobieżenia wystąpienia u ich potomstwa wad cewy nerwowej”.
Aby mieć pewność, że uchronisz swoje maleństwo przed wadami cewy nerwowej, powinnaś przyjmować trzy razy więcej kwasu foliowego niż jesteś w stanie przyswoić z przeciętnej diety. Dlatego, warto abyś skonsultowała się z lekarzem, który doradzi, w jaki sposób i w jakiej dawce powinnaś suplementować witaminę B9.
Z reguły lekarze zalecają spożywanie 0,4 mg kwasu foliowego dziennie u pacjentek, które planują ciążę. Kobietom będącym już w ciąży również poleca się spożywanie 0,4 mg kwasu foliowego dziennie do II trym. Jeśli przyszła mama jest jednocześnie w ciąży i karmi piersią, dawka może być zwiększona do 1 mg.
Dodatkowo, jeśli w Twojej rodzinie zdarzały się przypadki wystąpienia schorzeń spowodowanych niedoborem witaminy B9, lekarz może zdecydować o dodatkowym zwiększeniu zalecanej dziennej dawki, nawet do 15 mg. Pamiętaj, aby przed rozpoczęciem suplementacji wybrać się na konsultację medyczną.
Po wchłonięciu kwasu foliowego przez organizm jego nadmiar magazynowany jest w wątrobie. Ten zapas może wystarczyć człowiekowi na 3-4 tygodnie. Każda ilość, która przekracza to zapotrzebowanie, zostaje wydalana wraz z moczem.
Nie jest znana toksyczna dawka kwasu foliowego. Jednakże, niewskazane jest przekraczanie w codziennej diecie dawki 1,5 mg syntetycznego kwasu foliowego – chyba, że lekarz zaleci inaczej. U osób starszych i z chorobą nowotworową w wywiadzie wysokie dawki kwasu foliowego są przeciwwskazane.
Dobrym sposobem na zwiększenie dawki kwasu foliowego w codziennej diecie są, bardzo ostatnio modne, zielone koktajle. Poniżej podajemy 2 przykładowe przepisy, według których możesz przygotować zdrowy napój nie wychodząc z domu:
Przepis 1
natka pietruszki
sok ze świeżej cytryny lub pomarańczy
trawa lucerny
- całość zblendować
Przepis 2
liście szpinaku
liście jarmużu
banan
truskawki
- całość zblendować
Zadbaj o zdrowie swoje i rozwijającego się w Tobie maleństwa. Zapoznaj się z listą badań ciążowych rekomendowanych przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne.
Uzgodniłaś z lekarzem prowadzącym wspomaganie diety suplementacją witamin i minerałów, a teraz stoisz przed apteczną półką z preparatami dla przyszłych mam i zastanawiasz się, który z nich będzie najlepszy. ...
Zajście w ciążę to dobry moment, żeby zacząć o siebie dbać i zmienić styl odżywiania. Spożywanie różnorodnych i wartościowych posiłków zapewni dobry start Twojemu dziecku, a i Tobie przyniesie korzyści. Na ...
Wieczorem nie możesz zasnąć, a przez to nie jesteś w stanie zregenerować sił. Przeszkadza Ci coraz większy brzuszek, jest duszno, niewygodnie, męczy Cię zgaga, łapią skurcze. Pomożemy Ci. Poznaj nasze rady na ...
Ciąża, szczególnie ta pierwsza, bywa bardzo stresująca, gdy obfituje w różne nieznane doznania. Często zastanawiasz się, czy to, co czujesz, jest jeszcze normą, czy może świadczy, że dzieje się coś złego. Ten ...
Ja kwas foliowy zaczęłam brać jak się dowiedziałam, że jestem w ciąży.
Kwas foliowy brałam już kilka miesięcy przed ciążą, jak tylko rozpoczęliśmy starania. W pierwszej ciąży dopiero jak się dowiedziałam o niej zaczęłam brać.
Mi lekarz też nie kazał brać dodatkowych witamin. Twierdził, że te w naturalnej postaci mi w zupełności wystarczą.
