25.5.2018
Konsultacja merytoryczna: lek. med. Paweł Palacz, ginekolog, położnik
Kwas foliowy jest niezbędny maleństwu, rosnącemu w Twoim brzuchu. Ważne jest jednak to, żebyś zadbała o jego poziom jeszcze zanim zajdziesz w ciążę. Dzięki temu zwiększysz szansę na uniknięcie wad rozwojowych u płodu a Twoje dziecko będzie miało dobre warunki do prawidłowego wzrostu.
Kwas foliowy jest organicznym związkiem z grupy witamin B, wchłanianym w naszym organizmie dzięki bakteriom w górnej części jelita cienkiego oraz dwunastnicy. Występuje on w żywności pod postacią folianów, czyli soli kwasu foliowego, nazywanych też witaminą B9, witaminą M, lub folacyną. W przyrodzie występuje w tkankach wielu roślin i zwierząt.
Organizm sam nie syntetyzuje kwasu foliowego, dlatego trzeba o nim pamiętać i szukać go w pożywieniu. Witaminę B9 znajdziesz przede wszystkim w warzywach liściastych, takich jak szpinak, kapusta, sałata, brokuł, kalafior czy brukselka. Znajdziesz ją również w pomidorach, grochu, fasoli, słoneczniku, buraku, orzechach, awokado a także bananach i cytrusach. Bogatym źródłem kwasu foliowego jest również wątróbka - pamiętaj jednak, żeby nie spożywać jej zbyt wiele, gdyż oprócz folianów zawiera również wiele toksyn.
Nawet jednak jedząc te produkty, przeciętnie dostarczysz sobie tylko 0,15-0,25 mg kwasu foliowego. Warto więc zastanowić się nad dodatkowym przyjmowaniem tej witaminy pod postacią syntetyczną – jeśli jeszcze się na nią nie zdecydowałaś.
Foliany
Foliany są bardzo wrażliwe na działanie wysokich temperatur oraz promieni słonecznych. Podczas gotowania, pieczenia lub innej obróbki termicznej, od 50% do 90% witaminy zostaje zniszczone. Dodatkowo, jej przyswajalność jest wtedy mniejsza o połowę. Pamiętaj więc, aby produkty zawierające witaminę B9 o ile to możliwe spożywać na surowo. Jeśli pragniesz zapewnić sobie bezpieczną dawkę kwasu foliowego powinnaś zdecydować się na dodatkową suplementację - oczywiście po konsultacji z lekarzem.
Kwas foliowy jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania każdego człowieka, gdyż reguluje wzrost oraz działanie komórek nerwowych a także pozytywnie wpływa na układ nerwowy i mózg. Ponadto ma działanie krwiotwórcze a także obniża poziom homocysteiny – substancji, która w wysokim stężeniu może sprzyjać chorobom serca, wylewom, zakrzepom żylnym oraz rozwoju miażdżycy.
Jeśli planujesz ciążę lub już w niej jesteś, kwas foliowy jest dla Ciebie tym bardziej istotny. Przede wszystkim dlatego, że odpowiedni poziom witaminy B9 zapobiega nieprawidłowościom w rozwoju cewy nerwowej u płodu, a więc uszkodzeniom zalążka układu nerwowego (cewa nerwowa rozwija się później w mózgowie oraz w rdzeń kręgowy). Dodatkowo, foliany regulują podział komórek, stymulują powstawanie czerwonych krwinek, biorą udział w kształtowaniu się układu pokarmowego (wspierają działanie wątroby, żołądka oraz jelit) a także mają pozytywny wpływ na wagę oraz ogólny stan zdrowia maleństwa.
Wady cewy nerwowej to nieprawidłowości w rozwoju układu nerwowego oraz rdzenia kręgowego u płodu. Najczęstszymi konsekwencjami tych nieprawidłowości są rozszczep kręgosłupa oraz bezmózgowie. W przypadku wystąpienia bezmózgowia, dziecko nie jest zdolne do życia. Jeśli dojdzie do rozszczepienia kręgosłupa, wada ta nie jest letalna- lekarze mogą podjąć się operacji, rokowanie zależy od stopnia nasilenia rozszczepu.
Nieprawidłowości w cewie nerwowej powstają w pierwszych 8. tygodniach ciąży – często zanim jeszcze kobieta dowie się, że zostanie mamą. Dlatego, tak istotne jest, abyś zadbała o odpowiedni poziom kwasu foliowego w swojej diecie jeszcze zanim zdecydujesz się na dziecko.
Zalecenia
Zdarza się, że ciąża pojawia się przypadkowo i nie jest owocem planowania. W takich sytuacjach, przyszła mama nie ma szans przygotować się do tego okresu odpowiednio wcześniej. Dlatego też, by uniknąć ryzyka pamiętaj o witaminie B9 już od momentu, gdy tylko rozpoczniesz współżycie seksualne. Według źródeł, już w 1997 roku, zespół ekspertów, powołanych przez Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej, wydał zalecenie, aby „wszystkie kobiety w wieku rozrodczym w Polsce zażywały 0,4 mg kwasu foliowego dziennie, w celu zapobieżenia wystąpienia u ich potomstwa wad cewy nerwowej”.
Aby mieć pewność, że uchronisz swoje maleństwo przed wadami cewy nerwowej, powinnaś przyjmować trzy razy więcej kwasu foliowego niż jesteś w stanie przyswoić z przeciętnej diety. Dlatego, warto abyś skonsultowała się z lekarzem, który doradzi, w jaki sposób i w jakiej dawce powinnaś suplementować witaminę B9.
Z reguły lekarze zalecają spożywanie 0,4 mg kwasu foliowego dziennie u pacjentek, które planują ciążę. Kobietom będącym już w ciąży również poleca się spożywanie 0,4 mg kwasu foliowego dziennie do II trym. Jeśli przyszła mama jest jednocześnie w ciąży i karmi piersią, dawka może być zwiększona do 1 mg.
Dodatkowo, jeśli w Twojej rodzinie zdarzały się przypadki wystąpienia schorzeń spowodowanych niedoborem witaminy B9, lekarz może zdecydować o dodatkowym zwiększeniu zalecanej dziennej dawki, nawet do 15 mg. Pamiętaj, aby przed rozpoczęciem suplementacji wybrać się na konsultację medyczną.
Po wchłonięciu kwasu foliowego przez organizm jego nadmiar magazynowany jest w wątrobie. Ten zapas może wystarczyć człowiekowi na 3-4 tygodnie. Każda ilość, która przekracza to zapotrzebowanie, zostaje wydalana wraz z moczem.
Nie jest znana toksyczna dawka kwasu foliowego. Jednakże, niewskazane jest przekraczanie w codziennej diecie dawki 1,5 mg syntetycznego kwasu foliowego – chyba, że lekarz zaleci inaczej. U osób starszych i z chorobą nowotworową w wywiadzie wysokie dawki kwasu foliowego są przeciwwskazane.
Dobrym sposobem na zwiększenie dawki kwasu foliowego w codziennej diecie są, bardzo ostatnio modne, zielone koktajle. Poniżej podajemy 2 przykładowe przepisy, według których możesz przygotować zdrowy napój nie wychodząc z domu:
Przepis 1
natka pietruszki
sok ze świeżej cytryny lub pomarańczy
trawa lucerny
- całość zblendować
Przepis 2
liście szpinaku
liście jarmużu
banan
truskawki
- całość zblendować